The Project Gutenberg eBook, Il Vanzeli di Mateo, Translated by
Ermes Culos
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org
** This is a COPYRIGHTED Project Gutenberg eBook, Details Below **
** Please follow the copyright guidelines in this file. **
Title: Il Vanzeli di Mateo
(The Gospel of Matthew)
Release Date: December 9, 2008 [eBook #27460]
Language: Friulian
Character set encoding: ISO-8859-1
***START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK IL VANZELI DI MATEO***
Copyright (C) 2007 by Ermes Culos.
Il Vanzeli di Mateo
(The Gospel of Matthew)
Friulian Translation
by
Ermes Culňs
Copyright Ermes Culňs. All rights reserved 2007
Introductory Note
In a scene of the 1993 film “Being Human,” Robin
Williams, in the guise of a sort of everyman, encounters and
falls deeply in love with a young woman (Anna Galiena)
somewhere in the European Alps. Nothing unusual in that: it
happens all the time. The relationship is made somewhat
unusual by the fact that the woman speaks a language he
does not understand. The point made in that scene is that
love transcends language barriers. Nothing particularly odd
in that, either. What is truly remarkable is that the movie
chose to use a language that—except for its sweet sounds—
would be sure to be total gibberish to audiences everywhere.
The chosen language was Friulian.
Now it is not true that Friulian is unintelligible to everyone.
In fact, it is understood by perhaps several hundred thousand
people in the northeasternmost corner of Italy, known as
Friuli. What is true is that the number of people who
actually speak the language appears to be diminishing—and
fast. There is an evolutionary process at work that is not
kind to small languages like Friulian: they tend to be
gobbled up by the much bigger and successful languages
like Italian. My translation of The Gospel of Matthew,
therefore, can be seen as an attempt, even if very small, to
slow down or delay a process that may ultimately be
inevitable. Much the same can be said of my other
translations.
But my translation of this Gospel goes beyond that. It is an
attempt to answer an intriguing question. Jesus and the
people who followed him were simple people and spoke the
language of simple people, of fishermen and vineyard
workers. We can grant that the language of most translations
of the Gospel of Matthew—and indeed of the whole Bible—
is simple enough; but we all know that its simplicity has the
extraordinary elegance that speaks of sophistication. The
King James version is not the only one to fit that category.
Friulian, instead—especially the Friulian of my translation
(used in some of the poetry of Pasolini)—is truly the
language of the people: tillers of the soil, vineyard
workers—that sort. What better way can there therefore be
to know how Jesus and his disciples truly expressed
themselves than to hear them speak in the simple, lowly
Friulian?
I like to think that my translation offers that opportunity.
Ermes Culňs
Ashcroft
February 2007
Pronunciation guide for readers of Friulian
(This guide is of particular importance because the Friulian
used in this translation is Western Friulian, which is in some
ways significantly different from the more broadly used and
understood Eastern Friulian.)
Guida a la pronuncja dai vocŕbuj
ušŕs ta chista tradusiňn
Vocŕls:
Li vocals a vŕn pronuncjŕdis coma ches dal taliŕn. L’acčnt
vičrt ( ` ) al č ušŕtdi sňlit par indicŕ la sělaba ca risčif
l’acčnt naturŕl da la perŕula o pur par indicŕ significŕs
diferčns da la perŕula, coma par eščmpli “nňta” e “notŕ.”
Li rčgulis dal acčnt ta la parlada di Cjašarsa no si sňn
encjamň critališŕdis in ta una maniera unica e consistenta.
Una regula ca sta cjapŕnt pič, perň—e che jň i uši (cun
cualchi ecesiňn, coma ta “malora” e “salŕlu”) ta chista
tradusiňn—a č chista:
L’acčnt grŕfic al včn ušŕt in ta chiscju cašus, ca fňrmin la
magjoransa da li perŕulis:
Ta důtis li perŕulis plŕnis ca finěsin in consonŕnt: důtis,
plŕnis, etc.
Ta důtis li perŕulis trňnchis ca finěsin in vocŕl: cjadrča,
sigŕ, etc.
Ta důtis li perŕulis sdrůsulis: scrěvilu, pčnsilu, etc.
Ta důtis li perŕulis trňnchis ca finěsin in consonŕnt.
Par rašňns di semplicitŕt a no sňn ušŕs altri acčns (coma
chel sierŕt o chel dopli). Coma tal cašu di “nňta” e “notŕ,”
la distinsiňn di significŕt a č rindůda asŕj ben dal acčnt
vičrt.
Consonŕns:
1. La i-lůngja ( j ) a č ušŕda par indicŕ il sun da la “j”
in perŕulis coma “jň” e “cjŕsa.”
2. La “z” a č sempri dolsa, coma ta li perŕulis “zěn” e
“zěmul.”
3. La “s” a č cuaši sempri dura, coma ta li perŕulis
“stala,” “strapŕs” e “maestro.” Ogni tant a ritčn il
sun dols, coma tal taliŕn; par eščmpli “sdrondenŕ,
“sbŕti,” e “slungjŕ.” Cuant che la “s” in mičs di
dos vocŕls a č dolsa, a včn indicada cul sen diacritic
“?”, coma ta scju eščmplis chě: “cauša,” “mulišěn,”
“Cjašarsa.”
4. La “c” o la “g” seguěda da la i-lůngja a ghi conferěs
a la “c” o a la “g” il sun mol coma ta li perŕulis
“dincj” e “grancj” opůr “dňngja” e “stŕngja.”
La tradusiňn a no fa distinsiňn fra la “c” dura e la
“q.”
Sul ušu da li virgulčtis “..”:
Chě i seguěs la convensiňn americana, di meti la virgula e il
punto sempri dentri da la virguleta finŕl.
Ešempli: “Chistu,” a ghi ŕ dita, “al č me fě.”
Mateo
Genealogia di Gješů Crist fě di David, fě di
Abram:
1 Abrŕm al era il pari di Išac
Išac il pari di Jacu,
Jacu il pari di Gjuda e daj so frŕdis,
2Gjuda il pari di Pares e di Zara di Tamar,
Pares il pari di Ešrom,
Ešrom il pari di Ram,
4Ram il pari di Aminadab,
Aminadab il pari di Naason,
Naason il pari di Salmon,
5Salmon il pari di Boas di Racab,
Boas il pari di Obed di Rut,
Obed il pari di Gjese
6e Gjese il pari dal Re David.
David al era il pari di Salomon da chč
ca era stada fčmina di Urěa,
7Salomon il pari di Roboam,
Roboam il pari di Aběa,
Aběa il pari di Aša,
8Aša il pari di Gjošafat,
Gjošafat il pari di Joram,
Joram il pari di Ušěa,
9Ušěa il pari di Joatam,
Joatam il pari di Acaz,
Acaz il pari di Ešechia,
10Ešechia il pari di Manas,
Manas il pari di Amon,
Amon il pari di Gjošia,
11Gjošia il pari di Jeconia e daj so fradis
Al timp dal ešilio in Babilonia.
12Dopo l’ešilio in Babilonia:
Jeconia al era il pari di Salatiel,
Salatiel il pari di Zorobabel,
13Zerobabel il pari di Abiud,
Abiud il pari di Eliachim,
Eliachim il pari di Ašor,
14Ašor il pari di Sadoc,
Sadoc il pari di Achim,
Achim il pari di Eliud,
15Eliud il pari di Eleašar,
Eleašar il pari di Matan,
Matam il pari di Jacu,
16E Jacu il pari di Bepi, l’omp di Maria,
Che da ic al č nasůt Gješů, clamŕt Crist.
17Cussě a sňn stŕdis cutuŕrdis generasiňns da Abram a David,
cutuŕrdis da David al ešilio in Babilonia, e cutuŕrdis dal
ešilio al Crist.
La Nasita di Gješů Crist
18 Čco coma ca č capitada la nasita di Gješů Crist: so mari
Maria a ghi era stada prometuda coma sposa a Bepi, ma
prima ca si metčsin a vivi insičmit ic a si’a cjatada plena par
opera dal Spirit Sant. Par via che Bepi il so omp al era un
omp just e a nol voleva umiliala in public, al veva decidůt di
divorsiala in segret.
20Ma dopo cal veva decidůt di fa cussě, al ŕ jodůt ta un sun
un ŕnzul dal Signňu ca ghi ŕ dita: “Bepi fě di David, nosta
vej poura di partati a cjaša Maria coma fčmina to, che sč che
in ic a ŕ concepět al včn dal Spirit Sant. Ic a farŕ nŕsi un fě, e
tu ti ghi darŕs in nňn Gješů , parsč che luj al salvarŕ il so
pňpul daj so pecjŕs.
22 Dut chistu al č susedůt par ca si averŕs sč cal veva dita il
Signňu par bocja dal profeta: “La včrgin a zarŕ a concepě e a
vej un frut cal vegnarŕ clamŕt Imanučl”—cal vňu diši “Diu
cun nuŕltris.”
23Cuant che Bepi a si ŕ sveŕt dal so sun, al ŕ fŕt sč ca ghi
veva ordinŕt l’ŕnzul dal Signňu e al ŕ partŕt Maria a cjaša so
coma spoša. Ma a nol ŕ cognosuda prin che ic a včs vůt il so
prin fě, che luj a ghi ŕ dŕt il nňn di Gješů.
La Visita daj Magi
2 Dopo che Gješů al era nasůt a Betlem in Gjudea al timp
dal re Erod, i Magi a sňn vegnůs dal est a Gjerušalem e a ŕn
domandŕt: “Indulŕ cal č chčl cal č nasůt re daj Ebreos? I věn
jodůt nŕsi la so stela e i sěn vegnůs a adoralu.”
3Cuant che il re Erod al ŕ sintůt chistu al č restŕt turbŕt, e dut
Gjerusalem cun luj. Clamŕt insičmit ducju i pě grancj’ prčdis
dal pňpul e i espčrs da la les, a ghi ŕ domandŕt indulŕ cal
veva da nŕsi il Crist. “A Betlem in Gjudea,” a ŕn rispundůt,
“parsč che cussě a č stŕt scrět dal profčt:
6Ma tu, Betlem, tal stat di Gjuda,
i no ti sňs par nuja fra i pě pěsuj regnŕns di Gjuda;
parsč che da te al vegnarŕ fňu un principe
cal sarŕ pastňu dal me pňpul Israel.
7Alora Erod al ŕ clamŕt in segrčt i Magi e da lňu al ŕ cjatŕt
fňu il momčnt precěs ca si veva fŕt jodi la stela. A ju ŕ
mandŕs a Betlem e a ghi’a dita: “Zčit e vuardŕit ben indulŕ
cal č il frut. Apčna chi lu včis cjatŕt, fčjmilu savčj, chi pňsi
encja jň zě a adorŕlu.
9Dopo ca včvin sintůt il re, a črin zůs pa la so strada, e la
stela ca včvin jodůt al est a veva parŕt via davŕnt di lňu fin
ca si veva fermŕt insima dal post indulŕ cal era il frutůt. Al
jodi la stela a včvin sintůt na granda contentčsa. Rivŕnt ta la
cjaša e joděnt il frutůt cun so mari Maria, a si sňn inclinŕs
davŕnt di luj e a si sňn metůs a adoralu. Dopo a ŕn vierzůt i
so tešňrus e a ghi’an prešentŕt regaj di oru e di incčns e di
mira. E sicoma ca črin stŕs višŕs ta un sun di no tornŕ lŕ di
Erod, a sňn tornŕs tal so paěs par n’altra strada.
La Fuga in Egjt
13Apčna ca črin partěs, un ŕnzul dal Signňu a ghi’a comparět
a Bepi ta un so sun, e a ghi ŕ dita: “Lčva sů; cjňj sů il frutůt
e scjampa cun so mari in Egjt. Resta lŕ fin chi no vegnarŕj a
vertěti, che Erod a si metarŕ a vuardŕ pal frut par copalu.”
14Cussě al č levŕt, e durŕnt la nňt al ŕ cjapŕt sů il frut e cun so
mari al č zůt in Egjt, indulŕ cal č stŕt fin a la muart di Erod.
E cussě a č susedůt sč che il Signňu al veva dita par bocja
dal profčt: “Dal Egjt i ŕi clamŕt me fě.”
16Cuant che Erod a si’a necuŕrt cal era stŕt cjňlt inzěru daj
Magi, a si’a infuriŕt e al ŕ dŕt l’ňrdin di copŕ ducju i frutůs
di Betlem ca včvin mancu di doj ŕis, secňnt il timp ca ghi
era stŕt dŕt daj Magi. Alora sč ca era stŕt dita dal profeta
Gjeremia a si’era verificŕt.
18Na vňus a si sěnt a Rama,
ca plŕns cun grant laměnt,
Rachel a plŕns paj so frus
e a no vňu čsi cunfuartada,
parsč ca no sňn pě.
A Tňrnin dal Egjt
19Dopo la muart di Erod, un ŕnzul dal Signňu a ghi’a
comparět a Bepi in Egjt ta un sun e a ghi ŕ dita, “Leva sů;
cjňj cun te il frutůt e so mari e vŕ ta la cjera di Israel, che
chej ca volčvin cjňjghi la vita al frut a sňn muŕrs.”
21Cussě al č levŕt sů, al ŕ cjňlt sů il frut e so mari e al č zůt ta
la cjera di Israel. Ma cuant cal ŕ sintůt che Archelaus al
regnava in Gjudea tal post di so pari, al ŕ vůt poura di zě lŕ.
Esěnt stŕt višŕt ta un sun, a si ŕ ritirŕt invensi tal distrčt di
Galilea, e al č zůt a stŕ ta un paešůt clamŕt Nazaret. Cussě a
si ŕ averŕt sč ca era stŕt dita daj profčs: “Al vegnarŕ clamŕt
il Nazaren.”
Zuan Batista al Prepara la Strada
3 Ta chej děs lŕ Zuan Batista al vegneva a predicjŕ tal
deščrt di Gjudea, e al diševa: “Pentěvi, che il regnu dal cjel
al č visěn.” Chistu al č chčl cal era stŕt minsonŕt dal profeta
Zaěja:
La vňus di un cal stŕ clamŕnt tal dešert:
‘Preparŕjghi la strada al Signňu,
indresŕit i trojs par luj.’
4I vistěs di Zuan a črin fŕs cul pel dal camčl, e al veva na
sintůra di corŕn atňr daj so flancs. Al mangjava cavalčtis e
mičli salvŕdi. La zent a zeva a cjatŕlu da Gjerušalem e da
duta la Gjudea e da la zona dal Gjordŕn. A confesŕvin i so
pecjŕs e luj a ju batiešava in tal Flun Gjordŕn.
7Joděnt perň che tancju Fariščos e Saducčos a vegnčvin lě cal
era cal batiešava, a ghi ŕ dita: “Scjŕp di věparis! Cuj vi ŕja
višŕt di scjampŕ da l’ira ca stŕ par vigně? Fčit jodi il frutŕn
cal dimostri chi sčis pentěs.
E no stčit crodi di podčj diši fra di vuŕltris, ‘I věn Abram par
pari.’ I vi děs che da chisti pičris Diu al pol fŕ vigně fňu fioj
di Abram. La manara a č belzŕ ta la socja da li plŕntis, e
ogni ŕrbul ca nol prodůs frutŕn bon al vegnarŕ tajŕt jů e
butŕt tal fňuc.
11I vi batičši cu l’aga da la penitensa. Ma dopo di me al
vegnarŕ un cal č pě potčnt di me, che jň i no mčriti nencja di
partŕ i so sŕnduj. Luj a vi batiešarŕ cul Spirit Sant e cul
fňuc. Al ten il crivičl in man, al netarŕ la so ŕia, al metarŕ il
furměnt tal solŕr, e al brušarŕ la pula cu na flama ca durarŕ
par sempri.
Il Batičšin di Gješů
13Gješů al č alora vegnůt da la Galilea al Giordan par fasi
batiešŕ da Zuan. Zuan perň al voleva impedilu, dišěnt: “Jň
i’ai bisugna di vigně batiešŕt da te, e tu i ti včns chě di me?”
Gješů a ghi’a rispundůt: “Lasa ca sedi cussě par adčs; a
convičn chi fčdin cussě par fŕ dut sč ca č just.” Zuan alora al
ŕ consentět.
16Apčna che Gješů al era stŕt batiešŕt, al č zůt fňu ta l’aga. In
chel momčnt il cjel a si’a vierzůt, e luj al ŕ jodůt il spirit di
Diu vigně jů coma na colomba imparšora di luj. E na vňus
dal cjel a’a dita: “Chistu al č il benamŕt di me fě, che jň di
luj i soj tant contčnt.”
La Tentasiňn di Gješů
4 Alora Gješů al č stŕt menŕt dal Spirit tal deščrt par vigně
tentŕt dal diŕu. Dopo vej dišunŕt cuaranta děs e cuaranta nňs,
al veva fan. Il tentatňu a ghi’a zůt visěn e a ghi’a dita: “Si ti
sňs il Fě di Diu, děšighi a scju claps di doventŕ pan.”
4Gješů al ŕ rispundůt: “Cussě a č scrět: L’omp a nol věf di pan
e basta, ma di ogni perŕula ca včn fňu da la bocja di Diu.”
5Alora il diŕu a lu ŕ partŕt ta la sitŕt santa e a lu ŕ fŕt stŕ tal
punt pě alt dal templi. “Si ti sňs il Fě di Diu,” al ŕ dita, “bůtiti
jů, che cussě a č scrět:
A ghi darŕ ordins ai ŕnzuj par te
e lňu a ti tegnarŕn alt ta li so mans,
chi no ti zarŕs a tocjŕ il pič ta nisůn clap.
Gješů a ghi’a rispundůt: “A č pur scrět cussě: Nosta tentŕ il
Signňu Diu to.”
Di nňuf il diau a ju ŕ partŕs ta na montagna amondi alta e a
ghi’a fŕt jodi ducju i stas di stu mont e il so splendňu. “I ti
daj dut chistu,” a ghi’a dita, “si ti ti sbŕsis davŕnt di me e i ti
mi adňris.”
10Ma Gješů a ghi’a rispundůt: “Lontŕniti di me, Sŕtan! Parsč
ca č scrět: Adorča il Signňu Diu to, e servěs doma luj.” Alora
il diau a lu ŕ lasŕt, e I ŕnzuj a sňn vignůs a těndilu.
Gješů al Taca il so Ministeri
12Cuant che Gješů al ŕ sintůt che Zuan al era stŕt metůt in
prešňn, al č tornŕt ta la Galilea. Lasŕt Nazaret al č zůt a vivi
a Capernau, cal era in banda dal lac visěn di Zebulun e
Naptali par ca vegnčs fŕt sč ca era stŕt dita par bocja dal
profeta Zaěja:
15Cjera di Zebulun e cjera di Naptali,
la strada pal mar, ca seguěs il Gjordŕn,
Galilea da li zens—
la zent ca věf tal scur
a ŕ jodůt una granda lus;
su di chej ca věvin tal post da l’ombrena da la muart
una lus a si’a levŕt.
17Da chel momčnt lě, Gješů a si’a metůt a predicjŕ, Pentivi,
che il regnu dal cjel al č visěn.
18Cjaminŕnt in banda dal Mar di Galilea, Gješů al ŕ jodůt doj
frŕdis, Simon clamŕt Pieri e so fradi Drea. A stčvin tirŕnt na
reit tal lac, parsč ca črin pescjadňus. “Vegnčit davňu di me,”
a ghi’a dita Gješů, “e i vi faraj pescjadňus di ňmis.” E lňu
a’an lasŕt li so rčtis e a ghi sňn zůs davňu.
21Zěnt pě’ndavŕnt, al ŕ jodůt altri doj frŕdis, Jacu di Zebedeu
e so fradi Zuan. A črin ta na barcja cun so pari Zebedeu, e a
stčvin preparŕnt li so rčtis. Gješů a ju ŕ clamŕs, e lňu a ŕn
sůbit lasŕt la barcja e so pari e a lu ŕn seguět.
23Gješů al č zůt par duta la Galilea, insegnŕnt ta li so
sinagňghis, predicjŕnt li buni nňvis dal regnu, e vuarěnt ogni
infermitŕt e malatěa dal pňpul. Nuvitŕs di luj a’an fŕt il ziru
da la Siria, e la zent a ghi ŕ partŕt a luj ducju chej ca črin
malŕs cun ogni sorta di malatia, chej ca sufrěvin tancju
dolňus, i indemoniŕs, i epilčtics, e i parališŕs; e luj a ju ŕ
curŕs. E tanta, ma tanta zent da la Galilea, da Decapoli,
Gjerušalem, Gjudea e da la zona dal Gjordŕn a si č metuda a
seguilu.
Il Discors ta la Montagna
Li Beatitůdinis
5 Cuant cal ŕ jodůt duta che zent, al č zůt sů ta na montagna
e a si’a sintŕt jů. I disčpuj a ghi sňn zůs visěn, e luj al ŕ tacŕt
a fŕjghi i so insegnaměns, dišěnt:
3Beŕs a sňn i puňrs in spěrit,
che sň al č il regnu dal cjel.
Beŕs chej ca plŕnzin,
ca sarŕn confuartŕs.
Beŕs i puarčs,
che lňu a ereditarŕn la cjera.
Beŕs chej ca sňn plens di fan e sčit pa la gjustisia,
che lňu a vegnarŕn sodisfŕs.
Beŕs i mišericordiňus,
ca cjatarŕn la mišericordia.
Beŕs i purs di cňu,
che lňu a jodarŕn Diu.
Beŕs chej ca lavňrin pa la pas,
ca vegnarŕn clamŕs fěs di Diu.
Beŕs i perseguitŕs par cauša da la ingjustisia,
che sň al sarŕ il regn dal cjel.
11“E beŕs i sčis vuŕltris cuant chi vegnčis insultŕs e
perseguitŕs, e cuant ca vi dišarŕn ogni sorta di cativeria par
cauša me. Stčit alčgris e contčns, parsč che granda a sarŕ la
vustra ricompensa tal cjel, che in ta la stesa maniera a’an
perseguitŕt i profčs ca sňn vegnůs prima di vuŕltris.
Sal da la Cjera e Lus dal Mont
13 “Vuŕltris i sčis il sal da la cjera. Ma se il sal al pičrt il so
savňu, coma a si fŕja a salŕlu di nňuf? A nol č pě bon par
nuja, ma doma par vigně butŕt fňu e vigně pestasŕt daj ňmis.
Vuŕltris i sčis la lus dal mont. Na sitŕt insima di na
montagna a no pňl restŕ platada. E nencja a pňl la zent
impijŕ un lampiňn e platŕlu sot di un cujčrti par ca nol fedi
lus. Invensi a lu impicja in alt ca ghi dedi lus a ducju chej da
la cjaša. Ta la stesa maniera lasŕit che la vustra lus a luši
davŕnt daj ňmis, ca pňsin jňdi li vustri buni ňperis e rěndighi
gloria al vustri Pari cal č tal cjel.
Il Completaměnt da la Les
17 “No stčit pensŕ chi sedi vegnůt par abulě la Les o i Profčs;
i no soj vegnůt par abulěju ma par completŕju. I vi děs la
veretŕt, che fin ca no sparěsin nč cjel ne cjera, nč la pě pěsula
lčtera, nč’l pě pěsul sčn di pena, nisůn aspičt da la Les al
sparirŕ sensa che dut a no sedi prima completŕt. Ogni un cal
trasgreděs encja il pě pěsul di chěscjus comandaměns e a ghi
insegna a ŕltris di fa altritŕnt al vegnarŕ considerŕt il pě pěsul
tal regnu dal cjel, ma chčl cal pratica e al insegna scju
comandaměns al vegnarŕ clamŕt grant tal regnu dal cjel.
Parsč che jň i vi děs che se la vustra gjustisia a no sorpasarŕ
chč daj Fariščos e daj insegnŕns da la les, i no zarčis di sigůr
dentri dal regnu dal cjel.
L’Omicědi
21“I včis sintůt ca ghi’č stŕt dita a la zent tant timp fa: No
stčit copŕ, e ducju chej ca cňpin a vegnarŕn metůs sot juděsi.
I vi děs pur che cualsiasi cal č rabiŕt cun so fradi al vegnarŕ
metůt sot juděsi. E i vi děs encja chistu, che chčl ca ghi děs
Raca a so fradi al varŕ da rispůndighi al Sinedri. Ma ogni un
cal děs ‘Pajŕso!’ al č in pericul di vigně casŕt tal fňuc dal
infičr.
23”Duncja, si ti prešentis la to oferta tal altŕr e lŕ i ti ti
recuŕrdis che to fradi al ŕ alc cuntra di te, lasa la to oferta
davŕnt dal altŕr. Vŕ prima a fŕ la pas cun to fradi e včn dopo
a ufrě il to regŕl.
25“Mčtiti d’acňrdu a la svelta cul to aversari cal vou partati
in cort. Falu mentri chi ti sňs encjamň pa la strada cun luj, o
al pňl mčtiti in man dal gjudice e il gjudice al pňl consegnati
a un vuardiŕn cal pňl mčtiti in prešňn. I ti děs la veretŕt, chi
no ti vegnarŕs fňu fin chi no ti varŕs pajŕt l’ůltin schčj.
L’Adulteri
27“I včis sintůt ca č stŕt dita: No stčit cometi adulteri. Ma jň i
vi děs che ogni un cal vuarda na fčmina cu la voja taj vuj al ŕ
belzŕ cometůt adulteri cun ic tal so cňu. Se il to vuli destri a
ti fa comčti un pecjŕt, gjŕvilu fňu e bůtilu via. A č mičj chi ti
pičrdis una part dal to cuarp sinň che dut il to cuarp al vegni
casŕt tal infičr. E se la to man destra a ti fŕ comčti un pecjŕt,
tŕjla e bůtila via. A č mičj chi ti pičrdis una part dal to cuarp
che dut il to cuarp al zedi tal infičr.
Il Divňrsiu
31“A č stŕt dita: Cualsěasi cal divorsiča la so fčmina al ŕ da
dŕjghi un certificŕt di divňrsiu. Ma jň i vi děs che ogni un
cal divorsiča la so fčmina, fňu che cuant ca ghi č infedčl, a
la costrěns a doventŕ na adultera, e cualsiasi cal spoša na
fčmina divorsiada al comčt adulteri.
Zuraměns
33“I včjs encja sintůt ca ghi č stŕt dita a la zent tant timp fa:
No stčit rompi li promčsis, ma mantegnčit li promčsis chi
ghi včjs fŕt al Signňu. Ma jň i vi děs: No stčit maj zurŕ, nč
pal cjel, parsč cal č il trono di Diu, nč pa la cjera, ca č il
sgabčl paj so pič, nč par Gjerušalem, ca č la sitat dal Grant
Re. E no stčit zurŕ pal vustri cjaf, che vuŕltris i no podčjs fŕ
nč un cjavičl blanc nč un neri. Sigurŕisi doma che il vustri
“Sě” al sedi “Sě,” e il vustri “No,” “No”; il pě di cussě al včn
dal malěgn.
La Vendeta
38“I vejs sintůt ca č stŕt dita: Vuli par vuli e dint par dint. Ma
jň i vi děs: No stčit opňnivi al trist. Se cualchidůn a vi sbŕt la
mosela destra, ufrěghi encja che altra. E se cualchidůn al vňu
favi cauša pa la tůnica chi včjs intňr, dčjghi encja la
mantelina. Se cualchidůn a vi costrěns a zě na měja, zčit cun
luj do měis. Dčjghi a chčl ca vi domanda, e no stčit voltŕjghi
la schena a chčl cal vňu un prčstit da vuŕltris.
L’Amňu paj Neměcs
43“I včjs sintůt ca č stŕt dita: Volčjghi ben al vustri visěn e
odiŕit il vustri neměc. Ma jň i vi děs: Volčjghi ben ai vustri
neměcs, e preŕit par chej ca vi persecutčjn, chi podčdis čsi
fěis dal vustri Pari in tal cjel. Al fŕ vigně sů il soreli pal trist e
pal bon, e a ghi manda la plňja tant al just che a chčl ca nol č
just. Si ghi volčis ben a chej ca vi vňlin ben, sč mčrit i
podčjšu spetavi? A no fani cussě fin i publicŕns? E si
saludŕis doma i vustri frŕdis, sč chi fčis di pě daj ŕltris? A no
fani cussě encja i pagŕns? Sčit alora perfčs, coma che il
vustri Pari cal č tal cjel al č perfčt.
La Lemošina
6 “Stčit atčns da no fŕjghi dal ben ai ŕltris par vigně amirŕs
da la zent. Si fčis cussě, i no vegnarčis premiŕs dal vustri
Pari cal č tal cjel. Duncja cuant chi ghi dčis alc ai puarčs, no
stčit zě a sunavi la tromba, coma ca fŕ la zent ipňcrita ta li
sinagňghis e ta li strŕdis, par vigně amirada daj ňmis. I vi děs
la veretŕt: a sňn zŕ stŕs premiŕs in dut. Ma cuant chi ghi dčis
la lemošina ai puarčs, no stčit lasŕ che la man sanca a savedi
sč ca fŕ la man destra, cussě che la vustra lemošina a vegni
data in segrčt. Alora il vustri Pari, cal jňt sč ca č fŕt in
segret, a vi ricompensarŕ.
5“E cuant chi preŕis, no stčit fŕ coma i ipňcris, ca ghi plas
preŕ ta la sinagoga o taj cjantňns da li strŕdis par fasi jodi
daj ňmis. I vi děs la veretŕt: a’an risevůt la so ricompensa in
plen. Ma cuant chi ti prčis tu, vŕ ta la to cjamara, siera la
puarta e prčjghi a to Pari, cal č invišibil. Alora to Pari, cal
jňt sč ca včn fŕt in segrčt, a ti premiarŕ.
E cuant chi ti prčis, nosta trabascjŕ coma i pagans, ca crňdin
da vigně sintůs parsč ca ti bůtin fňu perŕulis a plen. Nosta čsi
coma lňu, parsč che to Pari al sŕ sč chi ti vňus prima chi ti
ghi lu domŕndis.
9“Alora a č cussě chi ti varčs da preŕ:
Pari nustri chi ti sňs tal cjel,
cal sedi santificŕt il to nňn,
che il to regnu al vegni,
e che il to volčj al vegni fŕt
ta la cjera coma tal cjel.
Dani vučj il nustri pan di ogni dě.
Perdona i nustri dčbis
coma che nuŕltris i perdonŕn i nustri debitňus.
E nosta menani ta la tentasiňn,
ma liberčini dal mal.
14“Che si ti perdňnis chej ca ti fŕn dal mal, alora il to Pari cal
č tal cjel a ti perdonarŕ pur luj. Ma si no ti ghi perdňnis a la
zent i so pecjŕs, nencja to Pari al perdonarŕ i to pecjŕs.
Il Dišůn
16“Cuant chi fčis dišůn, no stčit fŕ un mušu lunc coma i
ipňcris, che lňu a fŕn cussě par fŕjghi jňdi a la zent ca stŕn
dišunŕnt. I vi děs la veretŕt, che lňu a sňn stŕs compensŕs in
plen. Ma cuant che tu i ti fŕs dišůn, ňnziti il to cjaf e lŕviti la
muša, che la zent a no jňdi chi ti stŕs dišunŕnt, ma falu doma
par to Pari, che nisůn a lu jňt; e to Pari, cal jňt dut in segrčt,
a ti ricompensarŕ.
I Tešňrus dal Cjel
19“No stčit meti insičmit tešňrus par vuŕltris stes ta sta cjera,
indulŕ che la mufa e il růšin a ju distrůšin, e indulŕ che i
lŕris a včgnin a scasinŕju e a robŕju. Metčit invensi i vůstris
tešňrus tal cjel, indulŕ che la mufa e il růšin a no distrůšin
nuja, e indulŕ che i lŕris a no vŕn a scasinŕ o a robŕ nuja.
Parsč che indulŕ cal č il vustri tešoru, ulŕ al č pur il vustri
cňu.
22“Il vuli al č il lampiňn dal cuarp. Se i to vuj a sňn bojs, dut
il to cuarp al sarŕ luminŕt. Ma se i to vuj a sňn malŕs, alora
dut il to cuarp al sarŕ scur scur. E alora se la lus dentri di te
a č scura, cuant scur ca sarŕ dentri di te!
24“Nisůn al pňl servě doj parňns. O cal odiarŕ un e a ghi
volarŕ ben a chel altri, o ca ghi sarŕ fedčl a un e al
dispresarŕ chel altri. I no ti pos servě tant Diu che i Bes.
La Providensa
25 “Alora i vi děs: no stčit davi pensčj pa la vustra vita, par
chčl chi včis da mangjŕ e da bevi; o pal vustri cuarp, coma
chi farčis a vistilu. A no eše la vita pě importanta dal
mangjŕ, e il cuarp pě importŕnt daj vistěs? Vuardŕit i usičj da
l’aria; chej a no semčnin nč a cjŕpin sů il racňlt, nč a mčtin
via roba taj solŕrs, e pur il vustri Pari cal č tal cjel a ghi dŕ
da mangjŕ. I no valčjšu tant di pě vuŕltris che lňu? Cual di
vuŕltris al rivarŕja maj a zontŕjghi na ora a la so vita cul dasi
pensej?
28“E parsč i vi afanŕjšu cussě tant paj vustri vistěs? Jodčit
coma ca crčsin i gěis daj cjamps. Lňu a no lavňrin e a no
fělin. E pur i vi děs che nencja Salomon cun dut il so
splendňu a nol zeva vistět coma un di chiscju flňus. Se Diu
alora al vistěs cussě li črbis dal cjamp, ca sňn chě vučj e
domŕn a včgnin butŕdis tal fňuc, a no si rangjarŕja tant mičj
a vistivi vuŕltris, O zent di pucja fede? Cussě no stčit davi
pensčj, dišěnt: ‘Se varinu da mangjŕ?’ o ‘Se chi bevarěn?’ o
pur ‘Se vistěs i metarinu sů?’ A sňn i pagŕns ca si preňcupin
di důtis sti rňbis, ma il vustri Pari dal cjel al sŕ ben ca vi
ocňrin. Invensi zčit prima in sercja dal so regnu e da la so
gjustisia, e duti sti rňbis a vi sarŕn dŕtis encja a vuŕltris. E
duncja no stčit davi pensčj par domŕn, che domŕn a si
rangjarŕ da sč stes. Ogni dě a ni dŕ asŕj da pensŕ.
Gjudicŕ i Ŕltris
7 “No stčit gjudicŕ, o encja vuŕltris i sarčis gjudicŕs; che
in ta la stesa maniera chi gjudicŕis chej ŕltris i sarčis
gjudicŕs vuŕltris stes; e cu la stesa mišura chi ušŕis, i
vegnarčis mišurŕs vuŕltris.
3“Parsč i vuŕrditu il gragnelůt di pňlvar tal vuli di to fradi
sensa fŕjghi nisuna atensiňn al traf cal č tal to vuli? Coma i
fatu a děšighi a to fradi, ‘Lasa chi ti tiri fňu chel gragnelůt
dal to vuli,’ cuant che tal to stes vuli al č un traf? Ipňcrit chi
ti sňs, prin tira fňu il traf dal to vuli, che dopo i ti jodarŕs
benňn par podčj tirŕ fňu il gragnčl dal vuli di to fradi.
6“No stčit dŕjghi ai cjans sč ca č sacri; no stčit butŕjghi li
vustri pčrlis ai pursěs. Si fčis cussě, lňu a pňsin pestasŕlis sot
da li so talpis, e dopo voltasi cuntra di vuŕltris e sbranavi.
Domandŕit, Zčit in Sercja, Batčit
7“Domandŕit e a vi sarŕ dŕt; zčit in sercja e i cjatarčis; batčit
ta li puŕrtis e li puŕrtis a vi si vierzarŕn; parsč che ogni un
cal domanda al risčif; chčl cal vŕ in sercja al cjata; e par chčl
cal bat, la puarta a si vierzarŕ.
9“Cual di vuŕltris, se so fě a ghi domanda un toc di pan, a ghi
darŕja un clap? O s’a ghi domanda un pes, a ghi darŕja un
madrŕs? Se tu, alora, encja si ti sňs trist, i ti sňs bon da
dŕjghi regŕj bňjs ai to fioj, tant di pě a ghi darŕ il vustri Pari
cal č tal cjel a chej ca ghi ju domŕndin! E cussě ta duti li
rňbis, fŕjghi a chej ŕltris sč chi ti vorčs ca ti fčsin a tě, che
chista a č la sostansa da la Les e daj Profčs.
13“Entrŕit pa la puarta streta, parsč che il puartňn cal parta a
la perdisiňn al č larc, e tŕncjus a vŕn dentri par chčl. Ma
streta a č la puarta ca parta a la vita, e amondi pus a sňn chej
ca la cjŕtin.
L’Ŕrbul e il so Frutŕn
15“Stčit atčns daj profčs fals. A vi včgnin visěn vistěs da
piňris, ma dentri a sňn lůpos afamŕs. Dal so frutŕn i ju
cognosarčis. La zent—a vaja a vendemŕ ůa daj spincs e a
tirŕ jů fics daj bars spinňus? Cussě ogni ŕrbul bon al dŕ
frutŕn bon, ma un ŕrbul ca nol č bon al dŕ un frut ca nol č
bon. Un ŕrbul bon a nol pňl dŕ un frut trist, e un ŕrbul cal č
trist a nol pňl dŕ un frut bon. Ogni ŕrbul ca nol dŕ bon frutŕn
al včn tajŕt jů e butŕt tal fňuc. Duncja dal so frutŕn i
podarčis cognosiu.
21“No důcjus chej ca mi děšin, “Signňu, Signňu, al entrarŕ tal
regnu dal cjel, ma doma chčl cal fŕ il volčj dal Pari cal č tal
cjel.” Tŕncjus a mi dišarŕn ta chel dě, “Signňu, Signňu, i no
vinu nu profetišŕt in tal to nňn, e in tal to nňn butŕt fňu i
demňnis e fŕt tancju mirŕcuj?” Alora i ghi dišarŕj clar e net:
“I no vi’ai maj cognosůs. Zčit via di chě chi soj jň, zent
trista!”
La Cjaša ta la Rocja. Il Levrňus.
24“Alora důcjus chej ca scňltin li me perŕulis e a li mčtin in
pratica a sňn coma un omp saviu cal ŕ costruět la so cjaša ta
la rocja. La plňja a č vegnuda jů, li rňjs a sňn cresůdis, e il
vint al ŕ soflŕt fuart e sbatůt intňr di che cjaša; che perň a no
č colŕda parsč ca ŕ li so fundaměntis ta la rocja. Ma důcjus
chej ca sěntin sti perŕulis mes e a no li mčtin in pratica a sňn
coma un macaco cal ŕ costruět la so cjaša tal savolňn. La
ploja a č vegnuda jů, li rňjs a sňn cresůdis, e il vint al ŕ tirŕt
e sbatůt cuntra la cjaša, ca č colada jů e a si ŕ fracasŕt.”
28Cuant che Gješů al veva finět di diši chisti rňbis, la zent a
era plena di maravča paj so insegnaměns, parsč cal parlava
coma un plen di autoritŕt, e no coma un mestri da la les.
8 Cuant cal č vegnůt jů da la montagna, tanta zent a ghi ŕ
zůt davňu. Un levrňus a si ŕ fŕt indavŕnt e, zenoglŕt davŕnt
di luj, a ghi ŕ dita: “Signňu, se tu i ti sňs dispňst i ti pos
vuarimi.”
3Gješů al ŕ metůt fňu la man e tocjŕt il omp. “I soj dispňst,”
al ŕ dita. “Vuarěsiti!” E a colp l’omp a si ŕ vuarět da la so
levra. Dopo, Gješů a ghi ŕ dita: “Vuarda di no dišighilu a
nisůn. Adčs vŕ lŕ dal predi e ufrěsighi il regŕl che Mošč al
veva comandŕt, par che chčl a ghi sedi di testimoni.”
La Fede dal Senturiňn
5Cuant che Gješů al era entrŕt a Capernau, un senturiňn a ghi
era zůt visěn par domandŕjghi di judalu. “Signňu,” a ghi’a
dita, “il me servitňu al č distirŕt jů in cjaša, parališŕt e plen
di dolňu.”
7Gješů a ghi ŕ dita: “I zarŕj a vuarilu.”
8Il senturiňn al ŕ rispundůt: “Signňu, i no meriti chi ti včgnis
sot dal me tet. Děs doma na perŕula, e il me servitňu al sarŕ
vuarět. Encja jň i soj un omp di autoritŕt, cun soldŕs sot di
me, e i pňl děšighi a un: ‘Vŕ,’ e luj al vŕ; e a n’altri: ‘Včn,’ e
luj al včn. I ghi děs al me servitňu: ‘Fŕ chistu,’ e luj a lu fŕ.
Cuant che Gješů al ŕ sintůt chistu a si ŕ maraveŕt, e a ghi ŕ
dita a chej ca lu seguěvin: “I vi děs la veretŕt, chi no ŕi cjatŕt
nisůn in Israel cu na fede cussě granda. I vi děs che tŕncjus a
vegnarŕn dal est e dal ovest, e a si sintarŕn jů cun Abram,
Išac e Jacu tal regnu dal cjel. Ma i fěs dal regnu a vegnarŕn
casŕs fňu, indulŕ ca č scur e ca si sintarŕ a planzi e a scrisulŕ
di dincj’.”
13Dopo Gjesů a ghi ŕ dita al senturiňn: “Vŕ! Al sarŕ fŕt coma
che tu i ti crňs cal vegnarŕ fŕt.” E il so servitňu a si ŕ vuarět.
Gješů an Vuarěs Tŕncjus
14Cuant che Gješů al č zůt dentri da la cjaša di Pieri al ŕ
jodůt la madňna di Pieri distirada tal jet cu na fičvra. A ghi ŕ
tocjŕt la man e la fičvra a ghi ŕ zuda via, e ic a si ŕ levŕt sů e
a ŕ scuminsiŕt a servilu.
16Al rivŕ da la sera, tanta zent indemoniada a č stada partada
lě cal era luj, e luj al ŕ mandŕt fňu i spěris cu na perŕula e al ŕ
vuarět ducju i malŕs. Chistu al era stŕt fŕt par ca si averŕs sč
ca era stŕt scrět par via dal profeta Zaěja:
Luj al ŕ cjňlt sů li nustri infermitŕs
e a si ŕ partŕt via li nustri malatěis.
18Cuant che Gješů al ŕ jodůt duta che zent atňr di luj, al ŕ dŕt
ňrdins di zě ta che altra banda dal lac. Alora un maestri da la
les a ghi ŕ zůt visěn e a ghi ŕ dita: “Maestri, i ti vegnarŕj
davňu no’mpuarta indulŕ chi ti zarŕs.”
20Gješů al ŕ rispundůt: “Li vňlpis a ŕn li so tŕnis, e i usičj da
l’aria a ŕn i so něs, ma il Fě dal Omp a nol ŕ nencja un post
da pojŕ il cjaf.”
21N’altri disčpul a ghi ŕ dita: “Signňu, lasa chi zedi prima a
soterŕ me pari.”
22Ma Gješů a ghi ŕ dita: “ Včn davňu di me, e lasa che i
muŕrs a sotčrin i so muŕrs.”
Gješů al Calma il Temporŕl
23Alora al č zůt dentri ta la barcja e i so disčpuj a sňn zůs
dentri cun luj. Sensa nisůn preavěs, una burascja violenta a si
ŕ alsŕt tal lac, che li ňndis a si scaraventŕvin ta la barcja..
Ma Gješů al durmiva. I disčpuj a sňn zůs a sveŕlu e a ghi ŕn
dita: “Signňu, sŕlvini, che sinň i si’nnegŕn!”
26Al ŕ rispundůt: “Zent di pucja fede, parsč i včjšu cussě
tanta poura? Alora a si ŕ levŕt sů e a ghi ŕ cridŕt ai vins, e
dut a si ŕ calmŕt.
27Důcjus maraveŕs, chej ca čri lě a ŕn dita: “ Se omp al eše
chistu? Encja i vins e li ňndis a lu ubiděsin!”
La Vuarisiňn di Doj Indemoniŕs
28Cuant cal era rivŕt ta che altra banda ta la regiňn daj
Gadarčns, al ŕ scuntrŕt doi ňmis indemoniŕs ca vegnčvin da
li so tňmbis. A črin cussě violčns che nisůn al podeva pasŕ
par lŕ. “Se vutu vej da nuŕltris, fě di Diu?” a ghi’an sigŕt.
“Sotu vegnůt chě par torturani prima dal timp?”
30A cualchi distansa di lě di lňu a era na granda mandria di
pursěs al pŕscul. I demňnis a si sňn voltŕs vičrs Gješů: “Si ti
ni mŕndis fňu, mŕndini ta che mandria di pursěs.”
32A ghi’a dita: “Zčit!” Alora a sňn vegnůs fňu e a sňn zůs cuj
pursěs, e duta la mandria a si ŕ metůt a cori jů pa la riva fin
ca sňn zůs a finila tal lac, indulŕ ca sňn muŕrs ta l’aga. Chej
ca ghi tindčvin a la mandria a sňn scjampŕs in tal paěs,
indulŕ ca ŕn contŕt dut, encja sč ca ghi veva susedůt ai
indemoniŕs. Alora dut il paěs al č zůt fňu a cjatŕ Gješů. E
cuant ca lu ŕn cjatŕt a lu ŕ preŕt di lasŕ il so paěs.
La Vuarisiňn di un Paralitic
9 Gješů al č montŕt sů ta na barcja e, zůt su l’altra riva, al
č tornŕt tal so paěs. Lě a ghi č stŕt partŕt un paralětic, distirŕt
ta un jet. Cuant che Gješů al ŕ jodůt la fede da la zent, a ghi
ŕ dita al paralětic: “Dati coragju, fiol me; i to pecjŕs a ti sňn
perdonŕs.”
3Joděnt chistu, cualchi mestri da la les al ŕ tacŕt a pensŕ: “Stu
chě al stŕ bestemŕnt!”
4Cognosěnt i so pensčis, Gješů al ŕ dita: “Parsč i včjšu
pensčis brus tal cňu? A eše pě fŕsil diši ‘I to pecjŕs a sňn
perdonŕs’ o diši ‘Leva sů e cjamina’? Ma par chi savčdis
che il Fě dal Omp al ŕ il podčj di perdonŕ i pecjŕs…’ “Leva
sů, cjňj sů il to jet e torna a cjaša.” E l’omp a si ŕ levŕt sů e
al č zůt a cjaša. Cuant che duta la zent a ŕ jodůt chistu, a č
restada plena di maravča; e a si ŕ metůt a laudŕ Diu, ca ghi
veva dŕt stu podčj al omp.
La Clamŕda di Mateo. Il Dišůn
9Zěnt via di lě, Gješů al ŕ jodůt un omp ca si clamava Mateo
sintŕt tal banc di chčl cal coletava li tŕsis. “Včn davňu di
me,” a ghi’a dita, e Mateo al č levŕt sů e a ghi č zůt davňu.
10Mentri che Gješů al era cal senava ta la cjaša di Mateo,
tŕncjus di chej da li tŕsis e altri “pecjadňus” a sňn vegnůs a
mangjŕ cun luj e cuj so disčpuj.Cuant che i Fariščos a ŕn
jodůt chistu, a ghi ŕn domandŕt ai so disčpuj: “Parsč al sčnia
il vustri maestri cun chej ca colčtin tŕsis e cun altri
pecjadňus?”
12Sintěnt chistu, Gješů al ŕ dita: “ A no č la zent sana ca ŕ
bisůgna dal miedi, ma chč malada. Ma zčit a cjatŕ fňu sč che
chistu al vňu diši: ‘jň i vučj la mišericordia, no il sacrifěsi.’
Parsč che jň i no soj vegnůt par clamŕ chej bojs, ma i
pecjadňus.”
14Alora i disčpuj a sňn vegnůs e a ghi ŕn domandŕt: “Coma a
eše che nu e i Farisčos i fěn dišůn, ma i to disčpuj a no lu
fŕn?”15Gješů al a rispundůt: “Coma a pňsini i invidŕs dal
spošu čsi in lut mentri che luj al č cun lňu? Al rivarŕ il timp
cuant che il spošu a nol sarŕ pě cun lňu, e alora a dišunarŕn.
16Nisůn al cušěs un tocůt di stňfa greša ta un vistět vecju,
parsč che il tacňn al vŕ a distacŕsi dal vistět e a sbregŕlu pě
encjamň. E nencja a no zarŕ nisůn a meti vin nňuf in ta
bŕghis včcjs, che sinň li bŕghis a si romparŕn e il vin al zarŕ
a spŕndisi e li bŕghis a ruvinŕsi. No, al zarŕ invensi a meti il
vin in ta bŕghis nňvis, che cussě chčl e che ŕltris a si
preservarŕn.”
La Muarta e la Malada
18Mentri cal diševa chistu, un daj cŕpos a si ŕ zenoglŕt
davŕnt di luj e al ŕ dita: “Me fia a č apčna muarta; ma včn e
mčtighi la man intňr e ic a vivarŕ.” Gješů al č levŕt sů e a
ghi’č zůt davňu, e cussě a ŕn fŕt i so disčpuj.
20Prňpit ta chčl momčnt lě una fčmina ca veva sufrět di
emoragia par dňdis ŕis a si ŕ visinŕt a li so spŕlis e a ghi ŕ
tocjŕt l’ňrli da la so la mantelina. Dentri di sč a pensava: “Se
doma i rivi a tocjŕjghi la mantelina, i mi vuarirŕj.”
22Gješů a si ŕ voltŕt e al ŕ joduda: “Dati coragju, fěja,” al ŕ
dita, “la to fede a ti ŕ vuarět.” E da chel momčnt la fčmina a
era vuarida.
23Cuant che Gješů al č entrŕt ta la cjaša dal capo e al ŕ jodůt i
flautěscj’ e la zent ca si scalmanava, al ŕ dita: “Zčit via. La
fiola a no č muarta, ma a č ca durměs.” Ma lňu a ghi ŕn ridůt
davňu. Dopo che duta che zent a era stada butada fňu, al č
zůt dentri a al ŕ cjapŕt la zovina pa la man, e ic a č levada
sů. E di chčl a si ŕ parlŕt tant in ta dut il distrčt.
La Vuarisiňn daj Svuarps e daj Mus
27Cuant cal č zůt via di lŕ, doj svuarps a ghi sňn zůs davňu e
a lu ŕn clamŕt: “Mišericordia di nuŕltris, Fě di David!”
28Na volta zůt dentri, i svuŕrps a ghi sňn zůs visěn, e luj a ghi
ŕ domandŕt: “I crodčišu prňpit che jň i posi fŕ chistu?”
“Sě, Signňu,” a ŕn rispundůt.
29Alora a ghi ŕ tocjŕt i vuj, dišěnt: “Secňnt la vustra fede
chistu a vi vegnarŕ fŕt”; e la so vista a ghi č stada rimetuda.
Gješů a ju ŕ amoněs. “ Vuardŕit che nisůn a lu vegni a
savčj.” Ma lňu a sňn zůs fňu e a ŕn sparpajŕt la nuvitŕt ta dut
il circondari.
32Mentri ca zčvin fňu, un omp cal era indemoniŕt e ca nol
podeva parlŕ al č stŕt partŕt lě di Gješů. E cuant che il
demoni al era stŕt scorsŕt via, l’omp cal era stŕt mut a si ŕ
metůt a parlŕ. Chel scjŕp di zent ca era lě atňr a si ŕ tant
maraveŕt, e a ŕ dita: “Ma jňt sč ca ni tocja jňdi chě in Israel.”
34Ma i Fariščos a ŕn dita: “A č par grasia dal principe daj
demňnis cal scorsa fňu i demňnis.”
Masa Pus Lavoradňus
35Gješů al zeva par duti li sitŕs e i paěs, insegnŕnt ta li
sinagňghis, predicjŕnt li buni nňvis dal regnu e vuarěnt ogni
malatia e aflisiňn. Cuant cal jodeva la zent al veva
compasiňn par lňu, parsč ca črin maltratŕs e sfiněs, coma
piňris sensa pastňu. Alora a ghi ŕ dita ai so disčpuj: “Il
racňlt al č grant, ma a no č asŕj lavoradňus.
38Domandŕjghi duncja al parňn dal racňlt di mandŕ altri
lavoradňus tal cjamp dal racňlt.”
Gješů al Manda Fňu i Dňdis
10 Al ŕ radunŕt i so dňdis disčpuj e a ghi ŕ dŕt il podčj di
scorsŕ fňu i spěris triscj’ e di vuarě ogni mišeria e malŕn.
2Chiscjus a sňn i nňns daj dňdis apňstuj: prin Simon (cal č
clamŕt Pieri) e so fradi Drča; Jacu, fě di Zebedea, e so fradi
Zuan; Filěp e Bartolomčo; Tomŕs e Mateo il publicŕn; Jacu
fě di Ŕlfio, e Tadčo; Simon il Cananeo e Gjuda Iscariňt, ca
lu ŕ tradět.
5Chiscju dňdis Gješů al ŕ mandŕt fňu cun chisti istrusiňns:
“No stčit zě fra i Gentěi e in taj paěs daj Samaritŕns. Zčit
invensi lŕ da li piňris pierdůdis di Israel. Cuant chi zčis,
predicjŕit chistu, che il regnu dal cjel al č visěn. Vuarět i
malŕs, risusitŕit i muars, curŕit i levrňus, scorsŕit fňu i
demňnis. Grŕtis a vi č stŕt dŕt, e grŕtis dčit. No stčit partŕ
cun vuŕltris ta la vustra sintura nč ňru nč arzčnt nč ram; no
stčit partŕ nč sachčt da viŕs, nč na tunica in pě, o sŕnduj o
bastňn, parsč che il lavoradňu al mereta il so mangjŕ.
11“In ta cualsiasi sitŕt o paěs chi entrŕis, zčit in sercja di buna
zent e stčit ta la so cjaša fin chi sčis prons di partě. Cuant chi
entrŕis ta na cjaša, dčjghi il vustri salůt. Se la cjaša a mereta,
lasŕit che la vustra pas a resti cun chč; sinň partŕit la pas cun
vuŕltris. Se cualchidůn a nol vňu davi il benvegnůt e a nol
vňu scoltŕ li vustri perŕulis, scjasŕit il pňlvar daj vustri pič
cuant chi lasŕis la so cjaša o paěs. I vi děs la veretŕt, che tal
dě dal juděsi a sarŕn pě tolerŕbilis Sodoma e Gomora che
chel paěs lŕ.
16I vi mandi fňu coma agnčlis fra i lůpos. Duncja vuardŕit di
čsi fůrbus coma i madrŕs e inocčns coma li colňmbis.
17“Stčit atčns daj ňmis; parsč ca vi consegnarŕn ai so
concělios e a vi flagelarŕn ta li so sinagňghis. Par cauša me i
sarčis partŕs davŕnt daj governatňus e daj res coma
testimňnis par lňu e paj pagŕns. Ma cuant ca vi consčgnin ta
li so mans, no stčit davi pensčj par chčl chi včis da diši o par
coma chi lu dišarčis. Ta chej momčns lě a vi sarŕ dŕt sč chi
včis da diši, parsč chi no sarčis vuŕltris chi parlarčis, ma il
Spirit di vustri Pari cal parlarŕ in vuŕltris.
21 “Un fradi al tradirŕ so fradi fin a la muart, e un pari so fě; i
fioj a si ribelarŕn cuntra i so genitňus e a ju farŕn murě.
Ducju i ňmis a vi odiarŕn par cauša me, ma chej ca si
tegnarŕn fuŕrs fin a la fin a vegnarŕn salvŕs. Cuant chi
vegnčis perseguitŕs ta un post, scjampait ta n’altri post. I vi
děs la veretŕt: I no varčis finět da višitŕ duti li citŕs di Israel
prima cal vegni il Fě dal Omp.
24“Un studčnt a nol č pě grant dal maestri, e nencja un servo
pě dal so parňn. A ghi basta al studčnt di čsi coma il maestri,
e al servitňu coma il parňn. Se il capo da la cjaša al č stŕt
clamŕt Belzebů, cuant di pě alora i so familiŕrs!
26“Alora no stčit vej poura di lňu. A no č nuja di platŕt ca nol
sarŕ rivelŕt, o di platŕt ca nol vegnarŕ manifestŕt. Sč chi vi
děs tal scur, diščjlu a la lus dal dě; e sč chi vi conti ta la orela,
zčit a predicjalu daj cops da li cjŕšis. No stčit vej poura di
chej ca cňpin il cuarp ma ca no pňsin copŕ il spirit. Včit
invensi poura di Chčl ca pňl copavi tant l’anima che il cuarp
in tal infičr. Do pŕsaris a no včgnini vendůdis par un schčj?
E pur nencja una da li dos a colarŕ in cjera sensa la volontŕt
dal vustri Pari. E encja i cjavičj stes dal vustri cjaf a sňn
důcjus contŕs. Cussě no stčit vej poura; i valčis amondi di pě
sinň di tanti pŕsaris.
32“Cuj ca mi ricognňs davŕnt daj ňmis i ricognosarŕj encja jň
davŕnt di me Pari cal č tal cjel. Chčl che invensi a mi
rinegarŕ, i rinegarŕj pur jň davŕnt di me Pari cal č tal cjel.
34“No stčit pensŕ chi sedi vegnůt par partŕ la pas ta la cjera. I
no soj vegnůt par partŕ la pas, ma la spada. Parsč chi soj
vegnůt par meti
un omp cuntra so pari,
na fěja cuntra so mari,
na nuara cuntra la so madona—
e i neměs dal omp a sarŕn chej di cjaša so.
37“Chčl cal ama so pari o so mari pě di me a nol č degnu di
me; cualsěasi ca ghi vňu ben a so fě o a so fěja pě di me a nol
č degnu di me; e ogni un ca nol cjoj sů la so crňus par
vigněmi davňu a nol č degnu di me. Cualsěasi cal cjata la so
vita a la pierdarŕ, e cualsěasi cal piert la so vita par me al
zarŕ a cjatala.
40 “Cualsiasi cal risčif vuŕltris, al risčif me, e chčl cal risčif
me, al risčif chel ca mi ŕ mandŕt me. Cualsěasi cal risčif un
profeta parsč cal č un profeta, al risevarŕ il premiu ca ghi
speta a un profeta; e cualsěasi cal risčif un omp just coma
omp just, al vegnarŕ ricompensŕt coma cal včn l’omp just. E
se cualchidůn a ghi dŕ un got di aga a un di scju piciněns
parsč cal č un daj me disčpuj, i vi děs la veretŕt che par sigůr
a nol pierdarŕ la so ricompensa.”
Gješů e Zuan il Batista
11 Dopo che Gješů al veva finět di dŕjghi istrusiňns ai so
dňdis disčpuj, al č zůt via di lě par insegnŕ e predicjŕ taj
paešůs da la Galilea.
2Cuant che da la prešňn Zuan al a sintůt sč che il Crist al
steva fašěnt, al ŕ mandŕt i so disčpuj a domandŕjghi: “Sotu
tu chčl cal veva da vigně o i vinu da spetŕ cualchidůn altri?”
4Gješů al ŕ rispundůt: “Tornŕit indavňu e diščjghi a Zuan sč
chi sintčis e i jodčis: i svuarps a risčvin la vista, i stuarps a
cjaměnin, i levrňus a sňn vuarěs, i sors a sěntin, i muars a
tňrnin a vivi, e il vanzeli a ghi včn contat ai puarčs. Benedčt
al č chčl ca no si scandališea di me.”
7Mentri che i disčpuj di Zuan a zčvin via, Gješů a si ŕ metůt
a parlŕ di Zuan a la zent ca ghi steva atňr: “Se sčjšu zůs a
jodi tat deščrt? Una cjana sbatůda dal vint? Sinň sč chi sčis
zůs a jodi? Un omp vistět dut di bičj vistěs? No, chej ca
vistěsin bičj vistěs a sňn důcjus taj palŕs dal re. Alora sč chi
sčis zůs a jodi? Un profeta? Sě, i vi lu děs jň; e tant pě che un
profeta. Chistu al č chčl che di luj a č stŕt scrět:I mandarŕj il
me mesagčr davŕnt di te, ca ti prepari la strada davŕnt di te.
11I vi děs la veretŕt: fra chej nasůs da fčminis a nol č maj
vegnůt fňu un pě grant di Zuan il Batista: e půr il pě bas tal
regnu dal cjel al č pě grant di luj. Daj timps di Zuan il
Batista fin adčs, il regnu dal cjel al ŕ sufrět violensa e i
violčns a si stŕn imparoněnt di luj. Ducju i profčs e chej da la
les a ŕn profetišŕt fin a Zuan. E si sčis bojs da acetŕlu, chistu
al č chčl Lěja cal veva da vigně.
16A sč i pňsiu paragonŕ chista generatiňn? A sňn coma frutůs
sintŕs lŕ dal marcjŕt che cussě a clŕmin ŕltris:
I vi věn sunŕt il flaut,
e vuŕltris i no včis balŕt;
i věn cjantŕt un laměnt,
e vuŕltris i no včis planzůt.
18Parsč che Zuan al č vegnůt sensa nč mangjŕ nč bevi, e a
děšin: ‘Al ŕ un demoni.’ Il fě dal Omp al č vegnůt mangjŕnt e
bevěnt, e di luj a děšin: ‘Čco un mangjňn e cjochetňn, amigo
daj publicŕns e daj pecjadňus.’ Ma la sapiensa a včn
provada da li so ňperis.”
Guŕj a li Sitŕs ca no si Pentěsin
20Alora Gješů a si ŕ metůt a cridŕjghi a li sitŕs indulŕ che
cuasi ducju i miracuj a črin stŕs fŕs, parsč ca no si včvin
pentět: “Guŕj a te, Corasěn! Guŕj a te, Betsŕida! Se i mirŕcuj
ca sňn stŕs fŕs lě di vuŕltris a fňsin stŕs fŕs a Tiro e Sidona, a
si varčsin pentět tant timp fa, cujerzůdis in tela di sac e
siniša. Ma i vi děs chistu, che il dě dal juděsi a la varŕn
mancu dura chej di Tiro e Sodoma che vuŕltris stes. E tu,
Cafernŕo, i vegnaratu forsi levŕt in alt fin tal cjel? No, i ti
zarŕs lajů. Se i mirŕcuj ca sňn stŕs fŕs in te a fňsin stŕs fŕs a
Sodoma, i ti sarčs durada fin al dě di vučj. Ma i ti lu dis jň
che tal dě dal juděsi a ghi sarŕ mancu dura par Sodoma che
par te.”
Ripošu paj Stracs
25Ta chel stes timp Gješů al ŕ dita: “ I vučj benediti, Pari,
Signňu dal cjel e da la cjera, chi ti ghi ŕs platŕt chisti rňbis ai
sŕvius e a chej ca s’intěndin, e i ti ghi li ŕs rivelŕdis ai frutůs.
Si, Pari, parsč che chistu al č stŕt il to plašej.
27Duti li rňbis a mi sňn stŕdis dŕtis dal me Pari. Nisůn al
cognňs il Fě coma il Pari, e nisůn al cognňs il Pari coma il Fě
e coma chej ca lu cognňsin par via dal Fě.
28Vegnčit chě cun me, důcjus vuŕltris chi sčis stracs muars,
che jň i vi lasarŕj ripoša. Metčjvi intňr il me zňuf e i
impararčis da me, che jň i soj dols e ůmil di cňu, e i cjatarčis
il ripňšu pa li vustri ŕnimis. Il me zňuf al č fŕsil e il me
cargu al č lisčj.”
Il Signňu dal Sabo
12 Ta chel timp lŕ Gješů al č pasŕt di Sabo paj cjamps di
furměnt. I so disčpuj a včvin fan e a ŕn tacŕt a cjoj sů spěghis
di furměnt e a mangjŕlis. Cuant che i Farisčos a ŕn jodůt
chistu, a ghi ŕn dita: “Čco lŕ che i to disčpuj a stŕn fašěnt sč
ca no č permetůt di fŕ di Sabo.”
3Luj al ŕ rispundůt: “No včjšu lešůt sč cal ŕ fŕt David cuant
che luj e i so compajs a včvin fan? Al č zůt dentri ta la cjaša
di Diu, e luj e i so compajs a si sňn metůs a mangjŕ il pan
consacrŕt—che a lňu a no ghi era lčcit di fŕ, ma doma ai
prčdis. O i no včjšu lešůt ta la Les che di Sabo i prčdis in tal
templi a profančjn il Sabo e a rčstin lo stes sensa colpa? I vi
děs jň che un pě grant dal templi al č chě. Si včsis savůt sč ca
vňlin diši chisti perŕulis, ‘I vučj vej mišericordia, no
sacrifěsi,’ i no varčsis condanŕt i inocčns. Parsč che il Fě dal
Omp al č il Signňu dal Sabo.
9Zěnt via di chel post lě, al č zůt ta la so sinagoga, e un omp
cu na man duta secjada al era lě. E lňu, ca zčvin in sercja di
na scuša par acušŕ Gješů, a ghi’an domandŕt: “A eše lčcit
curŕ di Sabo?”
11A lňu a ghi ŕ dita: “Se cualchidůn di vuŕltris al ŕ na piňra e
chč a ghi cola ta un bušarňt di Sabo, a nol zarčsia a cjapŕla e
tirŕla fňu?
12Alora, cuant pě valňu cal ŕ un omp di na piňra! Duncja a č
lčcit fŕ dal ben di Sabo.”
13E dopo a ghi ŕ dita al omp: “Slungja chě la to man.” Cussě
al ŕ slungjŕt la so man, ca ghi č stada vuarida coma che
altra. Ma i Farisčos a sňn zůs fňu e a si sňn cunsultŕs l’un
cun l’altri par distrůšilu.
Il Servitňu dal Signňu
15Ma savěnt chistu, Gješů a si ŕ lontanŕt da chel post. In
tŕncjus a lu ŕn seguět, e luj al ŕ vuarět ducju i so malŕs,
dišěnghi di no contŕ cuj cal era, cussě ca si reališŕs sč ca era
stŕt dita par bocja dal profeta Zaěja:
18Chě al č il servitňu chi ŕi sielzůt jň,
che jň i ghi vučj ben e ca mi dŕ plaščj:
sů di luj i metarŕj il me Spěrit
e luj al proclamarŕ la gjustisia fra li nasiňns.
A nol barufarŕ nč al sigarŕ:
nisůn al sintarŕ la so vňus ta li strŕdis.
Una cana macjada a nol romparŕ,
e un pavčj fumigŕnt a nol distudarŕ,
fin ch’al partarŕ la gjustisia a vinsi.
In tal so nňn li nasiňns a pojarŕn la so speransa.
Gješů e Belzebů
22Dopo a ghi ŕn partŕt un indemoniŕt, svuŕrp e mut, e Gješů
a lu ŕ vuarět, cussě cal podeva tant jňdi che sinti. Duta la zent
a era maraveŕda e a ŕ dita: Cal sedi stu chi il fě di David?
24Ma cuant che i Fariščos a ŕn sintůt chistu a ŕn dita: “A č
doma in nňn di Belzebů, principe daj demňnis, che chistu
chi al fŕ scjampŕ i demňnis.”
25Gješů al cognoseva i so pensčjs e a ghi ŕ dita: “Ogni regnu
dividůt cuntra di sč stes al vŕ in ruvina, e ogni sitŕt o famča
dividuda cuntra sč stesa a no podarŕ tčgnisi sů. Se Satana al
casa fňu Satana, al e dividůt cuntra di se stes. Coma al farŕja
alora a tčgnisi sů il so regnu? E se jň i casi fňu i demňnis in
nňn di Belzebů, in nňn di cuj a lu faranu i vustri fioj? E par
chčl a sarŕn lňu i vustri gjůdices. Ma se jň i mandi fňu i
demňnis in nňn dal Spirit di Diu, alora i varčis cun vuŕltris il
regnu di Diu.
29E di nňuf, coma al farčsia un a zě dentri da la cjaša di un
omp fuart e partŕjghi via duta la so roba se prima a nol leŕs
sů il omp fuart? Doma alora al podarŕ robŕjghi dut.
30Chčl ca nol č cun me al č cuntra di me, e chčl ca nol cjňj sů
cun me al pičrt dut. E alora i vi děs che ogni pecjŕt e
bestema a ghi sara perdonada ai ňmis, ma la bestema cuntra
il Spirit a no sarŕ perdonada. Cualsěasi cal děs na perŕula
cuntra il Fě dal Omp al sarŕ perdonŕt, ma cualsěasi cal parla
mal dal Spirit Sant a nol sarŕ perdonŕt, nč taj nustri timps nč
taj timps da vigně.
33Plantŕit un bon ŕrbul e il so frutŕn al sarŕ bon, o plantŕit un
ŕrbul trist e il so frutŕn al sarŕ trist, che l’ŕrbul a si lu cognňs
dal so frutŕn. Grop di věparis, coma i podčjšu vuŕltris chi
sčis triscj’ diši alc cal č bon? Parsč ca č da un cňu plen che
la bocja a parla. L’omp bon al generča rňbis bůnis dal bon
cal ŕ dentri di luj, e l’omp trist al generča rňbis brůtis dal
trist cal ŕ dentri di luj. Ma i vi lu děs jň che il dě dal juděsi i
ňmis a varŕn da rindi cont di ogni perŕula lišera ca ŕn parlŕt;
che da li to perŕulis i ti vegnarŕs gjustificŕt, e da li to
perŕulis i ti vegnarŕs condanŕt.”
Il Sen di Gjona
38Alora cualchi Farisčo e mestri da la les a ghi ŕ dita:
“Maestri, i volěn jňdi un sen miraculňus da te.”
39Al ŕ rispundůt: “ Una generasiňn trista e adulteroša a vňu
jňdi un sen miraculňus! Ma a no risevarŕ nisůn sen fňu che
il sen dal profčt Gjona. Che coma che Gjona al č stŕt tre děs
e tre nňs ta la pansa di un pes grant, cussě il Fě dal Omp al
restarŕ par tre děs e tre nňs tal cňu da la cjera. I ňmis di
Nineva a si levarŕn sů il dě dal juděsi cun chista generasiňn e
a la condanarŕn; parsč che lňu a si včvin pentět al predicjŕ di
Gjona, e adčs al č chě un pě grant di Gjona. La Regina dal
Sud a si levarŕ sů al juděsi cun chista generasiňn e a la
condanarŕ; parsč ca era vegnuda da li estremitŕs da la cjera
par scoltŕ il grant savčj di Solomňn, e adčs un pě grant di
Solomňn al č chě.
43Cuant che un tristŕt di spěrit al včn fňu di un omp, al vŕ in
ta poscj’ secs in sercja di cunfuŕrt e a no lu cjata. Alora al
děs: ‘I torni ta la cjaša chi ŕi lasŕt.’Cuant cal riva lŕ, al cjata
la cjaša vučjta, scovada neta e ben curada. Alora al vŕ a cjňj
altri sičt spěris pě triscj’ di luj, e a vŕn a stŕ lŕ. E a la fin la
condisiňn di chel omp a č pčšu di prima. E cussě a sarŕ cun
chista generasiňn trista.”
La Mari e i Frŕdis di Gješů
46Mentri che Gješů al era encjamň cal parlava cu la zent, so
mari e i so frŕdis a črin lŕ di fňu ca spetŕvin da parlŕ cun luj.
Cualchidůn a ghi ŕ dita: “To mari e to frŕdis a sňn lŕ di fňu
ca spčtin da parlŕ cun te.”
48E luj a ghi ŕ rispundůt: “Cuj ca č me mari e cuj ca sňn i me
frŕdis?” Al stes timp, slungjŕnt la man vičrs i so disčpuj al ŕ
dita: “Chě ca sňn me mari e i me frŕdis; parsč che cualsěasi
cal fŕ la volontŕt di me Pari cal č tal cjel al č me fradi e me
sňu e me mari.”
La Parŕbula dal Semenadňu
13 Chel dě stes Gješů al č zůt fňu da la cjaša e a si ŕ
sintŕt in banda dal lac. Tanta di che zent a ŕ tacŕt a vigněghi
atňr che luj al č zůt dentri di na barcja e a si ŕ sintŕt ta chč,
mentri che la zent a era restada ta la riva. Alora a ghi ŕ
contŕt tanti rňbis in parŕbulis, dišěnt: “Un contaděn al č zůt
fňu a semenŕ la so siminsa, e mentri cal sparpajŕva la so
siminsa, part da la siminsa a colava tal so troj, e i usičj a ghi
vegnčvin davňu e a ghi la mangjŕvin. Part a colava ta terčn
glerňus, cal nol veva tanta cjera buna. La siminsa a spuntava
fňu sůbit, parsč ca era pucja cjera; ma cuant che il soreli al
tacava a scjaldŕ, i bůtuj a si brušŕvin e li plŕntis a si secjŕvin
parsč ca včvin pucja raděs. Altri siměnsis a sňn colŕdis taj
spincs, che cul cresi a sofogŕvin li plantůtis ca vegnčvin sů.
E altri siměnsis a sňn colŕdis ta cjera buna, indulŕ ca ti ŕn fŕt
un bon racňlt—sent, sesanta o trenta vňltis pě di cuant ca era
stŕt semenŕt. Chčl cal ŕ orčlis, cal scolti ben.
I disčpuj a ghi sňn vegnůs visěn e a ghi ŕn domandŕt: “Parsč
i ghi pŕrlitu a la zent in parŕbulis?”
10E luj al ŕ rispundůt: “La cognosensa daj segrčs dal regnu
dal cjel a vi č stada data a vuŕltris, ma no a lňu. A chčl cal ŕ,
altri a ghi vegnarŕ dŕt, e luj al varŕ roba in abondansa. Ma
chčl ca nol ŕ, a ghi vegnarŕ cjňlt encja sč cal ŕ. A č par chčl
che jň i ghi parli in parŕbulis:
Se ben ca vuŕrdin, a no jňdin;
se ben ca sěntin, a no sěntin e a no capěsin.
14E in lňu i joděn averŕsi la profesia di Zaěja, ca děs:
I sintarčis sempri ma i no capirčis maj;
i vuardarčis sempri ma i no jodarčis maj.
A č par chčl che i cňus da la zent a si sňn indurěs;
a fŕn faděja a sinti cu li so orčlis,
e a ŕn sierŕt i so vuj.
Sinň a jodarčsin cuj so vuj,
a sintarčsin cu li so orčlis,
e a capirčsin cuj so cňus
e a si convertirčsin
e jň i ju vuarirčs.
16Ma benedčs a sňn i to vuj parsč ca jňdin, e li to orčlis parsč
ca sěntin. In veretŕt i vi děs che tancju profčs e ňmis juscj’ a
volčvin tant jodi sč chi ti jňs tu ma a no lu ŕn jodůt; e di sinti
sč chi ti sěns tu, ma a no lu ŕn sintůt.
18Scolta alora sč ca significa la parŕbula dal semenadňu:
Cuant che un al scolta la perŕula dal regnu dal cjel e a no la
capěs, il malignu al včn e a si parta via sč ca era stŕt semenŕt
tal so cňu. Chista a č la siminsa semenada tal troj. Chčl cal
veva risevůt la siminsa colada ta la cjera inglerada al č
l’omp cal sěnt la perŕula e che a colp a la risčif cun
contentesa. Ma sicoma ca nol ŕ na raděs, al durarŕ doma un
puc di timp. Cuant che brůs timps e persecusiňns a včgnin
par via da la to perŕula, al cola jů in ta puc timp. Chčl cal
veva risevůt li siměnsis colŕdis taj spincs al č l’omp cal sěnt
la perŕula, ma li preocupasiňns di stŕ vita e l’ingŕn daj bes a
li sofoghčjn e a no ghi permčtin di fŕ frut. Ma chčl cal veva
risevůt la siminsa colada ta la cjera buna al č chel omp cal
sěnt la perŕula e a la capěs. Al prodůs un racňlt ca ghi rěnt
sent, sesanta o trenta vňltis di pě di sč cal veva semenŕt.
La Parŕbula da li Erbŕtis
24Gješů a ghi ŕ contŕt n’altra parŕbula: “Il regnu dal cjel al č
coma un omp cal ŕ semenŕt siminsa buna tal so cjamp. Ma
mentri che důcjus a durměvin, al č vegnůt il so neměc e a ghi
ŕ semenŕt erbŕtis tal cjamp di furměnt, e dopo al č zůt via.
Cuant che il furměnt al ŕ tacŕt a cresi e a butŕ fňu li spěghis,
alora encja li erbŕtis a si sňn fŕtis jňdi.
27I servitňus a sňn zůs a cjatŕ il so parňn e a ghi ŕn dita: ‘Siňr
parňn, i no ŕtu semenŕt siminsa buna ta to cjamp? Da indulŕ
ca sňn vegnůdis li erbŕtis?’
28‘Un neměc me al ŕ fŕt chistu,’ al a rispundůt.
I servitňus a ghi ŕn domandŕt: ‘Vutu chi zini a tirŕlis fňu?’
29‘No,’ al ŕ rispundůt, ‘parsč che cul tirŕ sů li erbŕtis, i
podčis tirŕ sů da li raděs encja il furměnt. Lasait ca crčsin
insičmit fin ca včn ora da la seadůra. Incovolta i ghi dišaraj
a chej ca zarŕn a cjapŕ sů il racňlt: Prima cjapŕit sů li erbŕtis
e fčjlis sů in fŕs par brušŕlis; e dopo cjapŕit sů il furměnt e
partŕilu tal me solŕr.’”
La Parŕbula da la Sčnapa e dal Levŕn
31A ghi ŕ contŕt n’altra parŕbula: “Il regnu dal cjel a č coma
na siminsa di sčnapa che un omp al č zůt a semenŕ tal so
cjamp. A č la pě pěsula da li vustri siměnsis, ma cuant ca crčs
a č la planta pě granda dal ort, e a doventa un morŕr , cussě
che i usičj da l’aria a včgnin a pojasi ta li so brŕghis.”
33E a ghi ŕ contŕt n’altra parŕbula: “Il regnu dal cjel al č
coma il levŕn che na fčmina a cjoj sů e a insembra cu na
buna mišura di farina fin ca č dut ben impastŕt.”
34Gješů a ghi ŕ contŕt duti sti rňbis a la zent in parŕbulis; a
no ghi ŕ dita nuja sensa ušŕ na parŕbula. Cussě a si ŕ averŕt
sč ca era stŕt dita par bocja dal profet:
I vierzarŕj la me bocja in parŕbulis,
i dišarŕj rňbis platŕdis fin da la creasiňn dal mont.
Spiegasiňn da la Parŕbula da li Erbŕtis
36Alora al ŕ lasŕt duta la zent e al č zůt dentri da la so cjaša. I
so disčpuj a sňn zůs a cjatalu e a ghi ŕn dita: “Cňntini sč ca
vňu diši la parŕbula da li erbŕtis dal cjamp.”
37Luj al ŕ rispundůt: “Chčl cal ŕ semenŕt la siminsa buna al č
il Fě dal Omp. Il cjamp al č il mont, e li siměnsis bůnis a sňn
i fěs dal regnu. Li erbŕtis a sňn i fěs dal mal, e chčl ca li
semena al č il diŕu. La seadura a raprešenta la fin dal timp, e
chej ca cjňlin sů il racňlt a sňn i ŕnzuj.
40E coma che li erbŕtis a sňn respŕdis sů e brušŕdis tal fňuc,
cussě a sarŕ a la fin dal timp. Il Fě dal Omp al mandarŕ fňu i
so ŕnzuj, e chej a gjavarŕn fňu dal so regnu duti che erbŕtis
ca caušin il pecjŕt e důcjus chej ca fŕn dal mal. Lňu a ju
butarŕn tal fňuc da la fornŕs, indulŕ cal sarŕ il planzi e il
scrisulŕ daj dincj’. Alora i juscj’ a lušarŕn coma il soreli tal
regnu dal Pari. Chčl cal ŕ orčlis, cal scolti.
La Parŕbula dal Tešoru Platŕt e da la Perla
44“Il regnu dal cjel al č coma un tešoru platŕt ta un cjamp.
Cuant che un omp a lu ŕ cjatŕt, a lu ŕ platŕt di nňuf, e dopo,
plen di contentesa, al ŕ vendůt dut sč cal veva e al ŕ crompŕt
chel cjamp.
45E di nňuf, il regnu dal cjel al č coma un comercjŕnt cal vŕ
in sercja di pčrlis. Cuant ch’an d’ŕ cjatada una amondi
presioša, al vŕ a vendi dut sč cal ŕ par crompŕsila.
La Parŕbula da la Reit. Profeta Sensa Onňu
47“Il regnu dal cjel al č encja coma na rčit tirada jů tal lac, ca
cjapa duti li sňrtis di pes. Cuant ca era plena, i pescjadňus a
l’ŕn tirada ta la riva, indulŕ ca si sňn sintŕs jů par meti taj
zčis ducju i pes bňjs e butŕ via chej triscj’. A sarŕ cussě
encja a la fin dal timp. I ŕnzuj a vegnarŕn par spartě i triscj’
daj juscj’ e butŕ i triscj’ tal fňuc da la fornŕs, indulŕ cal sarŕ
il planzi e il strisulŕ daj dincj’.
51“I včjšu capět duti sti rňbis?” a ghi ŕ domandŕt Gješů.
“Sě,” a ŕn rispundůt.
52E luj a ghi a dita: “Alora ogni mestri da la les cal sŕ sč cal č
il regnu dal cjel al č coma il parňn di na cjaša cal parta fňu
dal so camarěn tešňrus nňufs e včcjus.”
53Cuant che Gješů al veva finět da contŕ chisti parŕbulis, al č
zůt via di lŕ. Rivŕt tal so paěs, al ŕ tacŕt a insegnŕjghi a la
zent in ta la so sinagoga, e lňu a črin maraveŕs. “Indulŕ al
ŕja stu omp risevůt chista sapiensa e imparŕt a fŕ scju
mirŕcuj?” a ŕn domandŕt. “A nol eše chistu il fě dal
carpentčj? Il nňn di so mari a nol eše Maria, e a no soni i so
frŕdis Jacu, Bepi, Simon, e Gjuda? E li so sňus a no soni
důtis chě cun nuŕltris? Da indulŕ al ŕja vůt stu omp důtis
chisti rňbis?” E a si sňn sintůs důcjus scandališŕs.
Ma Gješů a ghi ŕ dita: “Doma tal so paěs e ta la so cjaša un
profeta al č sensa onňu.”
58E a nol ŕ fŕt ulě tancju mirŕcuj par via ca včvin tanta
mancjansa di fede.
Zuan Batista al včn Decapitŕt
14 In ta chel timp lŕ il tetrarca Erod al veva sintůt li
stňris ca contŕvin di Gješu, e a ghi ŕ dita ai so consiličrs:
“Stu chě al č Zuan il Batista risusitŕt daj muŕrs! A č par chčl
cal sta fašěnt miracuj.”
3Alora Erod al ŕ arestŕt Zuan e incjadenŕt a butŕt in prešňn
par cauša di Erodia, la fčmina di so fradi Filip, parsč che
Zuan a ghi veva dita: “A no ti č lčcit di tčgnila.” Erod al
voleva copŕ Zuan, ma al veva poura dal pňpul, parsč ca lu
considerŕvin un profčt.
6Tal dě dal compleŕn di Erod la fěja di Erodia a ŕ balŕt par
lňu, e Erod al era restŕt cussě contčnt ca ghi veva prometůt
sot zuraměnt di dŕjghi cualsěasi roba ca voleva. E ic,
stusigada da la mari, a ghi ŕ dita: “Dami ta un plat il cjaf di
Zuan il Batista.” Il re al era puc contčnt, ma a cauša dal so
zuraměnt e daj so invidŕs, al ŕ ordinŕt ca si fčs coma ca
voleva ic, e Zuan al č stŕt decapitŕt ta la so prešňn. Il so cjaf
al č stŕt partŕt dentri ta un plat e a ghi č stŕt dŕt a la fantata,
e ic a ghi lu ŕ partŕt a so mari. I disčpuj di Zuan a sňn
vegnůs a cjoj il so cuarp e a lu ŕn soterŕt. Dopo a sňn zůs a
děšighilu a Gješů.
Gješu a ghi dŕ da Mangjŕ a Miŕrs
13Cuant che Gješů al ŕ sintůt sč ca era susedůt, al č zůt besňu
cu na barcja ta un post solitari. Sintěnt chistu, tanta zent daj
paěs a ghi č zuda davňu a pič. Cuant che Gješů al č rivŕt ta la
riva e al ŕ jodůt duta sta zent, al ŕ vůt compasiňn e al ŕ
vuarět i so malŕs.
15Cul vigně da la sera, i disčpuj a si sňn visinŕs e a ghi ŕn
dita: “Chistu post al č lontŕn e deščrt, e a si stŕ fašěnt tars.
Manda via duta chista zent, ca pňsi zě taj so paěs a crompasi
alc da mangjŕ.”
16Gješů al ŕ replicŕt: “A no ocňr ca zčdin via. Dčjghi vuŕltris
alc da mangjŕ.”
17“I věn doma sinc pagnňchis di pan e doj pes,” a ŕn
rispundůt.
18“Partŕimilis chě a mi,” al ŕ dita. E a ghi dita a la zent di
sintasi jů ta l’erba. Cjapŕnt sů li sinc pagnňchis e i doj pes,
al ŕ vuardŕt in alt tal cjel, dišěnt grŕsis, e al ŕ rňt li pagnňchis
a tocs. Dopo a ghi ju ŕ dŕs ai disčpuj, e i disčpuj a ghi ju ŕn
dŕs a la zent. Dopo che důcjus a včvin mangjŕt avonda, i
disčpuj a ŕn cjapŕt sů dňdis zčis di tocůs ca črin vansŕs. Il
nůmar di chej ca včvin mangjŕt al era di circa sincmil ňmis,
sensa contŕ fčminis e fioj.
Gješů al Cjamina su l’Aga
22Sůbit dopo Gješů al ŕ fŕt montŕ ta la barcja i so disčpuj e a
ghi ŕ dita di zě davŕnt di luj ta che altra banda, intŕnt che luj
a si varčs rangjŕt a dispičrdi la zent. Dopo vejla dispierduda,
al č zůt sů ta na montagna a preŕ. Cuant ca era rivada la
sera, al era la sů besňu, ma la barcja a era a na buna distansa
da la cjera, sbatuda da li ňndis par via dal vint contrari.
25Ma durŕnt la cuarta ora da la nňt Gješů a ghi č zůt cuntra,
cjaminŕnt tal lac. Cuant che i disčpuj a ŕn jodůt cal
cjaminava tal lac, a ŕn cjapat na poura mata. “Al č un
spirit,” a ŕn dita, e a si sňn metůs a sigŕ da la poura.
27Ma Gješů a ghi ŕ sůbit dita: “Dčjsi coragju. I soj jň. No
stčit vej poura.”
28“Signňu, si ti sňs tu,” al ŕ replicŕt Pieri, “děšimi di vigně lě
di te su l’aga.”
29“Včn,” a ghi’a dita.
Alora Pieri al č zůt fňu da la barcja, e al ŕ tacŕt a cjaminŕ su
l’aga vičrs lŕ cal era Gješů. Ma cuant cal ŕ sintůt il vint al ŕ
cjapŕt poura e, tacŕnt a infondasi, al ŕ sigŕt: “Signňu,
sŕlvimi!”
31Gješů al ŕ sůbit butŕt fňu la man, a lu ŕ cjapŕt e a ghi ŕ
dita: “Omp di pucja fede; parsč i’ŕtu dubitŕt?”
32E cuant ca sňn montŕs sů ta la barcja, il vint al č calŕt.
Alora chej ca črin ta la barcja a si sňn metůs a adoralu,
dišěnt: “Ti sňs prňpit if Fě di Diu.”
34A la fin da la traversŕda, a sňn sbarcjŕs a Genčšaret. E
cuant che i ňmis di chel post a an savůt cal era Gješů, a ŕn
fŕt cori la vňus atorotňr di dut chel post. La zent a ghi ŕ
partŕt ducju i so malŕs e a lu ŕ preŕt di lasŕ ca ghi tocjŕsin
l’orli da la so mantelina, e důcjus chej ca lu ŕn tocjŕt a si sňn
vuarěs.
Sč Cal Incuinča’l Omp
15 Alora cualchi Fariščo e cualchi maestri da la les a sňn
vegnůs a cjatŕ Gješů da Gjerušalem e a ghi ŕn domandŕt:
“Parsč a rňmpini i to disčpuj li ušŕnsis daj včcjus? A no si
lŕvin li mans prima da mangjŕ!”
3Gješů al ŕ rispundůt: “E parsč i rompčišu vuŕltris il
comandaměnt di Diu in nňn da la vustra tradisiňn?
4Parsč che Diu al ŕ dita: ‘Onorŕit il pari e la mari’ e ‘Chel
cal maleděs so pari o so mari a č mičj cal mori.’ Ma vuŕltris
i diščis che se un omp a ghi děs a so pari o a so mari
‘Cualsěasi asistensa chi včis risevůt da me al č un regŕl chi
ghi faj a Diu,” a no ghi rint pě onňu a so pari. Fašěnt cussě i
rinegŕis la perŕula di Diu in nňn da la vustra tradisiňn.
Ipňcris chi sčis! Zaěja al veva rašňn cuant cal ŕ cussě
profetišŕt su vuŕltris:
8Chistu pňpul a mi onňra cuj so lŕvris, ma i so cňus a sňn
lontŕns da me. 9A mi adorčjn invŕn; a insčgnin dutrěnis e
precčs daj ňmis.
10Gješů al ŕ clamŕt la zent visěn e a ghi ŕ dita: “Sč cal vŕ ta
la bocja di un omp a no lu contaminča; a č sč ca včn fňu da
la so bocja ca lu contaminča.”
12Alora i disčpuj a ghi sňn zůs atňr e a ghi ŕn domandŕt: “I
satu che i Fariščos a si sňn ufindůs cuant ca ŕn sintůt
chistu?”
13Al ŕ rispundůt: “Ogni planta che il me Pari cal č tal cjel a
nol ŕ plantŕt a vegnarŕ tirada sů da li radis. Lasŕju stŕ; a sňn
guědis svuŕrbis. Se un svuarp al guida n’altri svuarp, ducju
doj a colarŕn ta un fosŕl.”
15Pieri al ŕ dita: “Spičghini la parŕbula.”
16“Ma i sčjšu encjamň cussě durs di cjaf?” Gješů a ghi ŕ
domandŕt. No jodčjšu che cualsěasi roba ca včn metuda in
bocja a vŕ tal stňmit e dopo a vŕ fňu dal cuarp? Ma li rňbis
ca včgnin fňu da la bocja a včgnin dal cňu, e chěstis a
contaminčjn il omp. Parsč che dal cňu a včgnin fňu pensčjs
brus, omicidios, adultčris, imoralitŕs sesuŕls, rapěnis,
testimoniŕnsis fŕlsis, bestčmis. Chěstis a sňn li rňbis ca
contaminčjn il omp; ma il mangjŕ cu li mans spňrcjs a nol
contaminča il omp.”
La Fede da la Fčmina Cananča
21Lasŕnt chel post lŕ, Gješů a si ŕ ritirŕt ta la zona di Tir e
Sidňn. Na fčmina Cananča di chel post lŕ a ghi ŕ zůt visěn
planzěnt: “Signňu, fě di David, pietŕt di me! Me fěja a č
tormentada daj demňnis.”
23Gješů a nol ŕ rispundůt nencja na perŕula. Alora i so
disčpuj a ghi sňn zůs visěn e a lu ŕn implorŕt: “Mŕndila via,
ca no fŕ altri che plŕnzini davňu.”
24Al ŕ rispundůt: “I soj stŕt mandŕt doma pa li piňris
pierdůdis di Israel.”
25La fčmina a č vegnuda e a si ŕ inzenoglŕt davŕnt di luj.
“Signňu, jůdimi!”a ŕ dita.
26Al ŕ replicŕt: “A no č just cjňjghi il pan ai frutůs par
butŕjghilu ai so cjanůs.”
27“Sě, Signňu,” a ŕ dita, “ ma encja i cjans a mŕngjn li frigůjs
ca cňlin da la tŕula dal parňn.”
28Alora Gješů al ŕ rispundůt: “Fčmina, i ti ŕs na granda fede!
I farŕj coma chi ti vňus!” E so fěja a č stada vuarida ta che
stesa ora.
Gješů a ghi dŕ da Mangjŕ ai Cuatri Mil
29Gješů al ŕ lasŕt chel post e al č zůt ta li bŕndis dal Mar di
Galilea. Lŕ al č zůt sů ta na culina e a si ŕ sintat jů. Tanta
zent a č rivada lě cal era, partant i sučs, i svuŕrps, i strupiŕs, i
mus e tŕncjus encjamň ca ŕn lasŕt lě ai so pič; e luj a ju ŕ
vuarěs. Il pňpul al era restŕt maraveŕt al jňdi che il mut al
parlava, il strupiŕt al era vuarět, il sučt al cjaminava, e il
svuarp al jodeva. E al laudava il Diu di Israel.
32Gješů al a clamŕt visěn i so disčpuj e a ghi ŕ dita: “Duta
chista zent a mi fŕ dňu; a sňn tre děs ca č chě cun me e a no ŕ
nuja da mangjŕ. I no vučj mandŕ via nisůn plen di fan, parsč
cal č bon da colŕ jů pa la strada.”
33I so disčpuj a ŕn rispundůt: “Indulŕ i zinu a cjatŕ asŕj pan
ta stu deščrt par sfamŕ duta stŕ zent?”
34“Cuanti pagnňchis i včjšu?” al ŕ domandŕt Gješů.
“Sičt,” a ŕn rispundůt, “e cualchi pesůt.”
35A ghi ŕ dita a la zent di sintŕsi in cjera. Dopo al ŕ cjapŕt sů
li sičt pagnňchis e il pčs, e dopo vej fŕt i so ringrasiaměns, a
ju ŕ ros a tocůs e a ghi ju ŕ dŕs ai so disčpuj, e chej al pňpul.
Důcjus a ŕn mangjŕt e a si sňn sintůs sodisfŕs. A la fin, i
disčpuj a ŕn cjapŕt sů cualchi bičl zčj di tocůs di pan ca črin
vansŕs. Il nůmar di chej ca včvin mangjŕt al era cuatri mil,
sensa contŕ feminis e fioj. Dopo che Gješů al veva mandŕt
via la zent, al č montŕt ta la barcja e al č zůt ta la zona di
Magadan.
La Domanda di un Sen
16 I Fariščos e i Saducčos a sňn zůs lě di Gješů e a lu ŕn
tentŕt cu la domanda di fŕjghi jodi un sen dal cjel.
2Al ŕ rispundůt: “Cuant ca včn la sera i diščis ‘A farŕ bun
timp parsč che il cjel al č ros’, e a la matina ‘Vučj a vegnarŕ
un temporŕl parsč che il cjel al č ros e nulŕt’. I savčis coma
interpretŕ l’aspičt dal cjel, ma i no sčis bňis da capě i sens
daj nustri timps. Una generasiňn trista e adulteroša a vuarda
par sens miraculňus, ma a non varŕ nencja un, aldifňu dal
sen di Gjona.” Gješů al č dopo zůt via e a ju ŕ lasŕs lě.
Il Levŕn daj Fariščos e daj Saducčos
5Cuant ca črin zůs ta che altra banda dal lac, i disčpuj a si
včvin dismintiŕt di partŕ il pan. “Stčit atčns,” a ghi ŕ dita
Gješů. “Stčit atčns dal levŕn daj Fariščos e daj Saducčos.”
7Parlŕnt fra di lňu, a ŕn dita: “A č parsč chi no věn partŕt il
pan.”
8Savěnt sč ca diščvin, Gješů a ghi ŕ domandŕt: “Ňmis di
pucja fede, parsč i stčjšu dišěnt chi no včis pan? I no sčjšu
maj bňjs da capě? I no vi recuardŕjšu da li sinc pagnňchis paj
sinc mil, e daj zčis ca sňn vansŕs? Coma i fčjšu a no capě
che jň i no vi parlŕvi di pan? Ma stčit atčns dal levŕn daj
Fariščos e daj Saducčos.” Alora a ŕn capět ca no ghi steva
dišěnt di stŕ atčns dal levŕn ušŕt tal pan, ma daj insegnaměns
daj Fariščos e daj Saducčos.
La Confesiňn di Pieri
13Rivŕt ta la regiňn da la Cešarea di Filěp, Gješů a ghi ŕ
domandŕt ai disčpuj: “Cuj a pčnsia la zent cal sedi il Fě dal
Omp?”
14A ŕn rispundůt: “Cualchidůn al děs Zuan il Batista; ŕltris a
děšin Lěja; e ŕltris Gjereměja o un daj profčs.”
15“Ma vuŕltris?” al ŕ dita. “Cuj i diščjšu chi sedi?”
16Simon Pieri al ŕ rispundůt: “Tu i ti sňs il Crist, il fě dal Diu
vivěnt.”
17Gješů al ŕ rispundůt: “Tu i ti sňs benedčt, Simon fě di
Gjona, parsč che chistu a no ti č stŕt rivelŕt dal omp, ma dal
me Pari cal č tal cjel. E i ti děs chi ti sňs Pieri, e in ta stŕ
piera i metarŕj sů la me glišia, e li puŕrtis dal infičr a no
zovarŕn cuntra di ic. I ti darŕj li clafs dal regnu dal cjel; dut
sč chi ti lčis ta la cjera al sarŕ leŕt in tal cjel, e dut sč chi ti
dislčis ta la cjera al sarŕ disleŕt tal cjel.”
20Dopo al ŕ višŕt i disčpuj di no děšighi a nisůn cal era il
Crist.
Gješů al Anuncja la so Muart
21Da chel momčnt lě, Gješů al ŕ tacŕt a děšighi ai so disčpuj
ca ghi tocjarŕ zě a Gjerušalem e sufrě tant par man daj
ansiŕns, daj capoprčdis e daj mačstris da la les, e cal vegnarŕ
copŕt e che tre děs dopo al risusitarŕ.
22Pieri a lu ŕ tirŕt in banda e a ghi ŕ dita rňbis. “Maj,
Signňu!” a ghi ŕ dita. “Chistu a no ti susedarŕ maj a ti!”
23Gješů a si ŕ voltŕt e a ghi ŕ dita a Pieri: “Va via di chě,
Satana! Tu ti mi intrěghis e basta; i no ti ŕs in mins li rňbis di
Diu, ma li rňbis daj ňmis.”
24Dopo Gješů a ghi ŕ dita ai disčpuj: “Se un al vňu vigně
davňu di me, al ŕ di rinegŕ se stes e cjapŕ sů la so crňus e
seguěmi. Parsč che cualsěasi cal vňu salvŕ la so vita, a la
pierdarŕ; ma cualsěasi cal pičrt la so vita par me, a la cjatarŕ.
Se ghi zovarŕja a un omp di včj dut il mont s’al vŕ a pierdi
la so anima? O sč cal pňl dŕ un omp in cambiu da la so
anima? Il fě dal Omp al vegnarŕ in ta la gloria di so Pari cuj
so ŕnzuj, e dopo al premiarŕ ogni un secňnt sč cal ŕ fŕt. I vi
děs la veretŕt, che cualchidůn di chej ca sňn chě a no
gustarŕn la muart prima di vej jodůt il fě dal Omp entrŕ tal
so regnu.
La Trasfigurasiňn
17 Dopo sčis děs Gješů al ŕ cjapŕt sů Pieri, Jacu, e Zuan,
fradi di Jacu, e a ju ŕ partŕs—doma lňu—ta na montagna
alta. Ulŕ a si ŕ trasfigurŕt davŕnt di lňu. La so muša a ŕ brilŕt
coma il soreli, e i so vistěs a sňn doventŕs blancs coma la
lus. Tal stes momčnt a ŕn jodůt Mošč e Lěja ca parlŕvin cun
Gješů.
4Pieri a ghi ŕ dita a Gješů: “Signňu, a vŕ ben che nu i sini
chě. Si ti vňus, i prepari tre tčndis—una par te, una par
Mošč, e una par Lěja.”
5Mentri cal parlava, una nula luminoša a ju ŕ inglusŕs sů, e
na vňus da la nula a ŕ dita: “Chistu al č me Fě, che jň i ghi
vučj ben; di luj i soj tant contčnt. Scoltŕjlu ben!”
6Al sinti chistu i disčpuj a sňn colŕs in cjera, cu la muša in
jů, terorišŕs. Ma Gješů a ghi č zůt visěn e a ju ŕ tocjŕs.
“Levŕit sů,” a ghi ŕ dita, “No stčit vej poura.” Alsŕnt i vuj a
no ŕn jodůt pě nisůn, fňu che Gješů.
9Vigněnt jů da la montagna, Gješů a ghi ŕ comandŕt: “No
stčit děšighi a nisůn sč chi včis jodůt prin che il Fě dal Omp a
nol sedi risusitŕt.”
10I disčpuj a ghi ŕn domandŕt: “Parsč alora i mačstris da la
les a děšini che Lěja al ŕ da vigně prima?”
11Gješů al ŕ rispundůt: “A e vera che Lěja al včn e al metarŕ
a post dut. Ma i vi děs chistu, che Lěja al č belza vegnůt e a
no sňn bňjs da cognňsilu, ma a ghi ŕn fŕt sč ca volčvin. Ta la
stesa maniera il Fě dal Omp al zarŕ a sufrě ta li so mans.”
Alora i disčpuj a ŕn capět che luj a ghi steva parlŕnt di Zuan
il Batista.
La Vuarisiňn dal Frut Epilčtic
14Cuant ca sňn rivŕs lě di un scjŕp di zent, un omp al č zůt
visěn di Gješů e si ŕ inzenoglŕt davŕnt di luj.
“Signňu, i vučj chi ti včdis pietŕt di me fě,” al ŕ dita. “Al č
epilčtic e al sufrěs tant. Al cola spes tal fňuc o in ta l’aga. I
ghi lu ŕi partŕt ai to disčpuj, ma lňu a no ŕn podůt vuarělu.”
17“O generasiňn di zent perversa e di pucja fede,” al ŕ
rispundůt Gješů, “par cuant timp i varŕju da stŕ cun vuŕltris?
Par cuant timp i ŕju da sufrěvi? Partŕimi chě il frutůt.” Gješů
al ŕ cridŕt il demňni, cal č vegnůt fňu dal frut, e da chel
momčnt il frut al č restŕt vuarět.
19Alora i disčpuj a si sňn tirŕs in banda cun luj e a ghi ŕn
domandŕt: “Parsč i no podčvinu casŕlu fňu nuŕltris?”
20Al ŕ rispundůt: “Parsč chi no včis abastansa fede. I vi děs la
veretŕt, che encja se la vustra fede a č pěsula coma un
gragnčl di sčnapa, i podčis děšighi a chista montagna
‘Mňviti da chě a lŕ’ e ic a si movarŕ. Nisuna roba a vi sarŕ
impusěbula.”
22Cuant ca sňn rivŕs insičmit a Galilea, luj a ghi ŕ dita: “Il Fě
dal Omp al vegnarŕ tradět in ta li mans daj ňmis. Al vegnarŕ
copŕt, e al ters dě al tornarŕ a vivi.” E i disčpuj a črin plens
di dolňu.
Il Tribůt pal Templi
24Dopo che Gješů e i so disčpuj a črin rivŕs a Cafernau, chej
ca scučdin li tŕsis daj doj dracmas a sňn zůs lě di Pieri e a
ghi ŕn domandŕt: “Il to maestri a nol pŕja li tŕsis dal
templi?”
25“Sě ca lu fŕ,” al ŕ rispundůt.
Cuant che Pieri al č vegnůt in cjaša, Gješů al č stŕt il prin a
parlŕ. “Se pčnsitu, Simon?” al ŕ domandŕt. “Da cuj a cjňjni i
governŕns da la cjera li so tŕsis e tribůs—daj so fioj o da
ŕltris?”
26“Da ŕltris,” al ŕ rispundůt Pieri.
“Alora i fioj a sňn ešentŕs,” Gješů a ghi ŕ dita. “Ma par chi
no zini a ufěndiju, vŕ tal lac e tira fňu il ŕmp. Il prin pčs cal
vŕ a cjapŕsi, těrilu sů e vičrzighi la bocja, che dentri al varŕ
na moneda di cuatri dracmas. Cjňj la moneda e dŕjghila a
lňu pa li to tŕsis e pa li mes.”
Il Pě Grant tal Regnu dal Cjel.
18 Ta chel timp lŕ i disčpuj a si sňn visinŕs a Gješů e a
ghi’an domandŕt: “Cuj cal č il pě grant tal regnu dal cjel?”
2Al ŕ clamŕt un frutůt e a lu ŕ fŕt stŕ cun lňu. E al ŕ dita: “I
vi děs la veretŕt, che si no cambiŕis e i doventŕis coma i
frutůs, i no entrarčis maj tal regnu dal cjel. Duncja, cualsěasi
cal doventa piciněn coma stu frutůt al sarŕ il pě grant tal
regnu dal cjel.
5E cualsěasi cal risčif un frutůt coma chistu in nňn me a mi
risčif me. Ma se un al parta un di scju frutůs ca crňdin in me
a cometi un pecjŕt, a sarčs mičj par luj ca si metčs atňr dal
cučl una piera di mus da mulěn e ca si innegŕs tal pě profňnt
dal mar.
7Guŕj al mont paj scŕnduj! I scŕnduj a vŕn a susčdi, ma guŕj
al omp ca ghi č la cauša! Se la to man o il to pič a ti fa pecjŕ,
tŕjlu e bůtilu via. A č mičj chi ti čntris ta la vita sturpiŕt o
sučt che vej do mans o doj pič e vigně butŕt tal fňuc eterno.
E se il to vuli a ti fŕ comčti un pecjŕt, gjŕvilu fňu e bůtilu
via. A č mičj par te di tacŕ a vivi cun un vuli e basta che
včjni doj e vigně butŕt tal fňuc dal infičr.
10“Stčit atčns da no dispresŕ un di scju frutůs, chi vi děs jň
che i so ŕnzuj tal cjel a jňdin sempri la muša di me Pari cal č
tal cjel.
11“Parsč che il Fě dal Omp al č vegnůt par salvŕ chčl cal era
pierdůt.
12“Sč pensŕišu? Se un omp al ŕ sent piňris, e una di chčs a si
pičrt, a nol lŕsia li novantanňuf par zě in sercja di chč ca č
pierduda? E i vi děs la veretŕt che s’a la cjata al č pě contčnt
di chč che di důtis che altri piňris ca no si črin pierdůdis. E a
č prňpit cussě cul vustri Pari cal č tal cjel, ca nol vňu che
nisuna da li so piňris a zedi pierduda.
La Colpa dal Fradi
15“Se to fradi al comčt un pecjŕt cuntra di te, děšighi in
cunfidensa cual cal č il so pecjŕt. S’a ti scolta i ti varŕs
guadagnŕt un fradi. Ma s’a no ti scolta, parta cun te una o
dos persňnis che la roba a vegni stabilida di front di doj o tre
testimňnis. Se dopo a nol vňu scoltŕ nencja chěscjus, vŕ a
děšighilu a la glišia; e s’a nol scolta nencja la glišia, alora
trŕtilu coma un pagŕn o un publicŕn.
18“I vi děs la veretŕt: ‘Cualsěasi roba chi leŕis insičmit chě in
cjera a sarŕ leŕda in tal cjel, e cualsěasi roba chi disleŕis chě
in cjera al sarŕ disleŕt in tal cjel.’
19“I vi děs čncja che se doj di vuŕltris i sčis d’acňrdu su sč
chi domandŕis, al sarŕ fŕt dal me Pari cal č tal cjel. Parsč
che indulŕ che doj o tre a si mčtin d’acňrdu in nňn me, jň i
sarŕj cun lňu.”
La Parŕbula dal Servitňu Spietŕt
21Alora Pieri a si ŕ visinŕt a Gješu e a ghi ŕ domandŕt:
“Signňu, Cuanti vňltis i ŕju da perdonŕjghi a me fradi par
vej pecjŕt cuntra di me? Fin a sičt vňltis?”
22Gješů a ghi ŕ rispundůt: “I ti lu děs jň, no doma sičt vňltis,
ma setantasičt vňltis.
23“Alora il regnu dal cjel al č coma un re cal voleva fŕ i cons
cuj so servitňus. Apčna tacŕt a fŕ i cons, un omp ca ghi era
debitňu di deisměl talčns a ghi č stŕt partŕt davŕnt. Sicoma
ca nol podeva pajŕ il so dčbit, il parňn al veva ordinŕt che
luj, la so fčmina e i so fioj e dut sč cal veva a vegnčsin
vendůs par pajŕ il so dčbit.
26“Il servitňu a si veva inzenoglŕt davŕnt di luj, e a lu veva
preŕt: ‘Včit pasiensa di me, che jň i vi pajarŕj il dčbit.’ Il
parňn dal servitňu al ŕ vůt pietŕt di luj e dopo vej cancelŕt il
dčbit a lu ŕ lasŕt zě.
28“Ma cuant che il servitňu al era zůt fňu, al ŕ cjatŕt n’altri
daj servitňus cal veva un dčbit cun luj di sent děnars. A lu ŕ
cjapŕt e tacŕt a strěnzilu pa la gola. ‘Pŕjmi il to dčbit!’ a ghi
ŕ comandŕt.
29“Il so compaj a si ŕ metůt in zenoglňn e a lu a preŕt: “Ti ŕs
di vej pasiensa cun me, che jň i ti tornarŕj dut.’
30“Ma al ŕ rifiutŕt. Invensi al č zůt via e al ŕ fŕt meti l’omp in
prešňn fin ca nol varčs pajŕt il so dčbit. Cuant che i altri
servitňus a ŕn jodůt sč ca era susedůt, a sňn zůs a cjatŕ il
parňn e a ghi ŕn contŕt dut sč ca era susedůt.
32“Alora il parňn al ŕ mandŕt a clamŕlu. ‘Spietŕt di servitňu,’
a ghi ŕ dita, ‘I ŕi cancelŕt dut il to dčbit parsč chi ti mi včvis
preŕt di falu. I no varčsitu di vej vůt compasiňn dal to
compŕj coma chi l’ŕi vuda jň par te?’ Dut rabiŕt, il parňn a
ghi lu ŕ dŕt in man ai vuardiŕns par ca lu torturŕsin fin ca
nol včs pajŕt dut il so dčbit.
35“In ta chista maniera il me Pari celčst al tratarŕ ogni un di
vuŕltris si no ghi perdonŕis di cňu ai vustri frŕdis.”
Divňrsiu
19 Cuant che Gješů al veva finět di diši chisti robis, al ŕ
lasŕt la Galilea e al č zůt ta la regiňn da la Gjudea ca č ta che
altra banda dal Gjordŕn. Tanta zent a ghi ŕ zůt davňu e luj al
ŕ vuarět i malŕs ulŕ.
3Cualchi Fariščo a ghi ŕ zůt visěn par mčtilu a la prova. A
ghi ŕn domandŕt: “A eše lčcit par un omp di divorsiŕsi da la
so fčmina par cualsěasi rašňn?”
4“No vejšu lešůt,” al ŕ rispundůt, “che al iněsi il Creatňu a ju
ŕ ‘fŕs mascju e fčmina’ e al ŕ dita che
5‘par chčl un omp al lasarŕ il pari e la mari par uněsi cu la so
fčmina, e che i doj a sarŕn una cjar’? Alora a no sňn pě doj,
ma un. Duncja sč che Diu al ŕ metůt insičmit, ca nol vegni
pě separŕt dal omp.”
7“Alora parsč,” a ŕn domandŕt, “al ŕja Mošč ordinŕt che
l’omp a ghi dčs a la fčmina un certificŕt di divňrsiu e ca la
mandŕs via?”
8Gješů al ŕ rispundůt: “Mošč a vi ŕ permetůt di divorsiŕ li
vustri fčminis parsč chi včvis i cňus durs. Ma a no č stŕt
cussě fin dal iněsi. I vi děs che ogni un cal divorsiča la so
fčmina, fňu che par rašňns di infedeltŕt matrimoniŕl, e al
spoša n’altra fčmina al comčt adulteri.”
10I so disčpuj a ghi ŕn dita: “Sa č cussě fra omp e fčmina,
alora a č mičj no spošasi.”
11Gješů al ŕ rispundůt: “No důcjus a sňn bojs da capě chistu,
ma doma chej ca ghi č stŕt dŕt di capilu. Parsč che
cualchidůn al č enůc par via che cussě al č nasůt; ŕltris a sňn
stŕs fŕs cussě daj ňmis; e ŕltris a ŕn rinuncjŕt al matrimoni
pal regnu dal cjel. Chčl cal pňl capě chistu, ca lu capisi.”
Gješů e i Frutůs
13Alora i frutůs a ghi sňn stŕs partŕs a Gješů, che luj al podčs
tocjŕju cu li so mans e preŕ par lňu. Ma i disčpuj a ghi ŕn
dita rňbis a chej ca ju ŕn partŕs lě.
14Gješů al ŕ dita: “Lasŕit che i frutůs a včgnin chě di me, e no
stčit impeděju, parsč che il regnu dal cjel al č par chej ca sňn
coma lňu.” Dopo ca ghi veva pojŕt li mans intňr, al ŕ parŕt
via pa la so strada.
Il Zňvin Siňr
16Adčs un omp a ghi č zůt visěn di Gješů e a ghi ŕ domandŕt:
“Maestri, cuali rňbis bůnis i ŕju da fŕ par otegni la vita
eterna?”
17“Parsč i mi domŕnditu di sč cal č bon?” Gješů a ghi ŕ
rispundůt. “Doma Un al č bon. Si ti vňus otegni la vita
eterna, ubiděs i comandaměns.”
18“Cuaj comandaměns?” l’omp al ŕ volůt savčj.
Gješů al ŕ rispundůt: “Nosta copŕ, nosta comčti adulteri,
nosta robŕ, nosta dŕ testimoniansa falsa, rěndighi onňu a to
pari e a to mari, e trata ben il to visěn coma te stes.”
20“I ju ŕi belzŕ oservŕs důcjus, al ŕ dita il zňvin. “Sč ca mi
mancja?”
21Gješů al ŕ rispundůt: “Si ti vňus čsi perfčt, vŕ, včnt dut sč
chi ti ŕs e dŕjghilu ai puarčs, e i ti varŕs un tešoru in tal cjel.
Dopo včn davňu di me.”
22Cuant che il zňvin al veva sintůt chistu, al era zůt via
malcontčnt, parsč cal era amondi siňr.
23Alora Gješů a ghi ŕ dita ai so disčpuj: “I vi děs la veretŕt,
ca č difěsil par un siňr di entrŕ tal regnu dal cjel. E i vi děs
pur chistu, ca č pě fŕsil par un camčl di pasŕ pal bušůt di na
gušiela che par un siňr di entrŕ al regnu di Diu.”
25Cuant che i disčpuj a ŕn sintůt chistu a sňn restŕs důcjus
maraveŕs, e a ŕn domandŕt: “Ma cuj alora al podarŕja
salvŕsi?”
26Gješů a ju a vuardŕs e a ghi ŕ dita: “Pal omp chistu al č
impusěbul, ma par Diu dut a č pusěbul.”
27Pieri a ghi ŕ rispundůt: “I věn dŕt dut sů par vigně davňu di
te! Se sarŕja alora di nuŕltris?”
28Gješů a ghi ŕ dita: “I vi děs la veretŕt: Al rinovaměnt di duti
li rňbis, cuant che il Fě dal Omp al sarŕ sintŕt tal so trono
gloriňus, vuŕltris chi mi včis seguět i sarčis encja vuŕltris
sintŕs ta dňdis trňnos, par gjudicŕ li dňdis tribůs di Israel. E
důcjus chej ca ŕn lasŕt cjŕšis o frŕdis o sňus o pŕris o mŕris
o fioj o cjamps par vigně cun me a risevarŕn sent vňltis di pě
e a ereditarŕn la vita eterna. Ma tancju di vuŕltris chi sčis
prins i sarčis ůltins, e tŕncjus chi sčis ůltins i sarčis prins.”
La Parŕbula daj Vendemadňus
20 “Il regnu dal cjel al č coma un parňn di cjaša cal č zůt
fňu di matina bunora par cjata zent ca ghi lavorŕs a zornada
ta la vigna. A si ŕ metůt d’acordu cun lňu di pajŕighi un
děnar al dě e a ju ŕ mandŕs ta la vigna.
3“Visěn da la tersa ora al č zůt fňu e al ŕ jodůt ŕltris ca stevin
in plasa sensa nuja da fŕ. A ghi ŕ dita: ‘Zčit encja vuŕltris a
lavorŕ ta la me vigna, e i vi pajarŕj sč ca č just.’ Cussě a sňn
zůs.
“Al č zůt fňu di nňuf visěn da la sesta ora e da la nona ora, e
al ŕ fŕt la stesa roba. Visěn da la undicešima ora al č zůt fňu
di nňuf e an d’ŕ jodůs ŕltris ca stčvin lě dibŕnt. A ghi a
domandŕt: ‘Parsč i stejšu chě duta la zornada sensa fŕ nuja?’
7“ ‘Parsč che nisůn a ni ŕ dŕt lavoru,’ a ŕn rispundůt.
“Alora a ghi ŕ dita: ‘Zčit encja vuŕltris a lavorŕ ta la me
vigna.’
8“ Rivada la sera, il parňn da la vigna a ghi ŕ dita al so
castaldu: ‘Clama i vendemadňus e dŕjghi la so paja, tacŕnt
cuj ůltins ca ŕn tacŕt a lavorŕ e finěnt cuj prins.’
9“Chej ca včvin tacŕ atňr da la undicešima ora a si sňn
visinŕs e ogni un al ŕ risevůt un děnar.
10Alora cuant ca sňn vegnůs indavŕnt chej ca včvin tacŕt par
prins, a si spetŕvin di risevi di pě. Ma encja ogni un di
chěscjus al ŕ risevůt un děnar. Cuant ca lu ŕn risevůt, a ŕn
tacŕt a lamentasi cuntra il parňn. ‘Chej ňmis ca sňn vegnůs
ůltins a ŕn lavorŕt doma na ora,’ a ŕn dita, ‘e tu i ti ju ŕs
tratŕs coma nuŕltris chi věn sopuartŕt il cargu pě pešŕnt e il
calňu dal dě.’
13“Ma a un di lňu a ghi ŕ rispundůt: ‘Amigo, jň i no ti staj
fašěnt tuŕrt. I no čritu d’acňrdu di lavorŕ par un děnar? Cjoj
sů la to paja e vŕ. I vuej dŕjghi la stesa paja a chčl cal ŕ tacŕt
a lavorŕ par ůltin. I no ŕju il dirět jň di fŕ se chi vučj cuj me
bes? O i sotu invidiňus parsč chi soj generňus?’
16“Cussě l’ůltin al sarŕ prin, e il prin al sarŕ ůltin.”
Gješů al Anuncja di Nňuf la so Muart
17Adčs intivŕnt Gješů di zě a Gjerušalem, al ŕ tirŕt i dňdis
disčpuj in banda e a ghi ŕ dita: “I zěn a Gjerušalem, e il Fě
dal Omp al vegnarŕ tradět e consegnŕt al pě alt daj prčdis e ai
mačstris da la les. A lu condanarŕn a muart e a lu
consegnarŕn ai pagŕns par cal vegni cjňlt in ziru e flagelŕt e
metůt in crňus. Tal ters dě al risusitarŕ.”
La Domanda di na Mari
20Alora la mari daj fěs di Zebedčo a č vegnuda a Gješů cuj so
fioj e in zenoglňn a ghi ŕ domandŕt un plaščj.
21“Sč vutu vej?” al ŕ domandŕt.
Ic a ŕ dita: “Fŕ che un di scju doj fioj mes al zedi a sintasi a
la to destra e chel altri a la to sinistra tal to regnu.”
22“I no ti sas sč chi ti stŕs domandŕnt,” Gješů a ghi ŕ dita. “I
podčjšu bevi la copa chi staj par bevi jň?”
“I poděn,” a ŕn rispundůt.
23E luj a ghi ŕ dita: “I bevarčis sul seriu da la me copa, ma di
sintasi ta la me destra o sinistra a no č na roba chi posi
concčdivi jň. Chiscju poscj’ a sňn par chej cal ŕ decidůt me
Pari.”
24Cuant ca ŕn sintůt chistu, chej altri dčis a si sňn indignŕs
cuj doj frŕdis. Gješů a ju ŕ clamŕs insičmit e a ghi ŕ dita: “I
savčis che i cŕpos daj pagŕns a dominčjn sů di lňu, e i
grancj’ a ŕn plena autoritŕt sů di lňu. Cun vuŕltris a no č
cussě. Invensi, chčl cal vňu doventŕ grant fra di vuŕltris, al ŕ
da fasi vustri servitňu, e chčl cal vňu čsi prin al ŕ di čsi il
vustri servitňu—prňpit coma che il Fě dal Omp a nol č
vegnůt par čsi servět, ma par servě, e par dŕ sů la vita par
riscatŕ tŕncjus ŕltris.”
Doj Svuŕrps a Tňrnin a Jodi
29Mentri che Gješů e i so disčpuj a lasŕvin Gjerico, tanta zent
a ghi zeva davňu. Doj ňmis svuarps a črin sintŕs in banda da
la strada, e cuant ca ŕn sintůt che Gješů al steva pasŕnt in
banda, a ŕn sigŕt: “Signňu, Fě di David, včit pietŕt di nu!”
31La zent a ghi ŕ dita rňbis e di stŕ siděns, ma lňu a si sňn
metůs a sigŕ pě fuart encjamň: “Signňu, Fě di David, včit
pietŕt di nu!”
32Gješů a si ŕ fermŕt e a ju ŕ clamŕs. “Se volčjšu chi fedi par
vuŕltris?” a ghi ŕ domandŕt.
33“Signňu,” a ŕn rispundůt, “i volěn podčj jodi.”
34Gješů al ŕ vůt compasiňn di lňu e al ŕ tocjŕt i so vuj. Lňu a
ŕn ricuperŕt la so vista a colp e a lu ŕn seguět.
La Entrada Trionfŕl
21 Mentri ca zčvin vičrs di Gjerušalem, a sňn rivŕs a
Betfaga tal Mont daj Ulěfs, e Gješů al ŕ mandŕt lŕ doj daj so
disčpuj. A ghi ŕ dita: “Zčit ta chel paešůt chi včis davŕnt di
vuŕltris, e lŕ i jodarčis sůbit una musa impeŕda, cul so pujčri
visěn di ic. Molŕiju e partŕimiu chě a mi. Se cualchidůn a vi
děs alc, dišejghi che il Signňu al ŕ bišugna di lňu, e a vi ju
tornarŕ sůbit.”
4Chistu al č susedůt par ca si averŕs sč ca era stŕt dita dal
profeta:
5Diščjghi a la Fěa di Zion: ‘Jňjtu, il to re a ti včn visěn
dňcil e sintŕt ta na musa, ta un pujčri, fě di na bestia da
tiru.’
6I disčpuj a sňn zůs e a ŕn fŕt chčl che Gješů a ghi veva dita
di fŕ.” A ghi ŕn partŕt la musa e il pujčri, a ghi ŕn metůt
parzora li so mantelěnis, a Gješů a si ŕ sintŕt insima. Una
gran vura di zent a veva spleŕt li so mantelěnis ta la strada,
mentri che ŕltris a tajŕvin ramŕsis daj ŕrbuj e a li metčvin ta
la strada. La zent ca zeva davŕnt di luj e chč ca ghi vegneva
davňu a sigŕva::
Ošana al Fě di David! Benedčt chčl cal včn in nňn dal
Signňu! Ošana tal pě alt!
10Cuant che Gješů al č entrŕt a Gjerušalem, duta la sitŕt a si a
incuriošět e a si ŕ metůt a diši: “Cuj l’eše chistu?”
11La zent a ŕ rispundůt: “Chistu al č Gješů, il profčt di
Nŕzaret in Galilea.”
Gješů al Templi. Il Figŕr Secjŕt
12Gješů al č entrŕt tal templi di Diu e al ŕ butŕt fňu ducju
chej ca črin lě par crompŕ e vendi roba. Al ŕ rebaltŕt li tŕulis
di chej ca cambiŕvin bes e i bancs di chej ca vendčvin
colňmbis. “A č stŕt scrět,” al ŕ dita, “che ‘la me cjaša a sarŕ
clamada una cjaša par preŕ,’ ma vuŕltris i la stčis cambiŕnt
in ta na tana di lŕris.”
14I svuŕrps e i sučs a vegnčvin a cjatŕlu tal templi, e luj a ju
vuariva. Ma cuant che il capopredi e i mačstris da la les a ŕn
jodůt li maravčis cal steva fašěnt e i fioj ca cjantŕvin “Ošana
al Fě di David,” a črin důcjus indignŕs.
16“I sěntitu sč che scju fioj a stŕn dišěnt?” a ghi ŕn domandŕt.
“Sě,” al ŕ rispundůt Gješů. “I no včjšu maj lešůt:
‘Da la bocja daj frus e daj piciněns
i si včis procurŕt un mčrit’?
17E a ju ŕ lasŕs lě e al č zůt fňu da la sitŕt, fin a Betania,
indulŕ cal ŕ pasŕt la nňt.
18La matina dopo, bunoruta, tornŕnt da la sitŕt, al veva fan.
Joděnt un figŕr in banda da la strada, a ghi č zůt visěn ma al ŕ
jodůt cal veva doma fučis e nisůn fic. Alora a ghi ŕ dita:
“Chi no ti včdis maj pě frutŕn!” e a colp il figŕr a si ŕ secjŕt.
20Joděnt chistu i disčpuj a sňn restŕs maraveŕs. “Coma a l’ŕja
fŕt il figŕr a secjŕsi cussě a la svelta?” a ŕn domandŕt.
21Gješů al ŕ rispundůt: “I vi děs la veretŕt, che si včis fede e i
no dubitŕis, i podčis fŕ no doma sč ca ghi č stŕt fŕt a stu
morŕr chě, ma i podčis encja děšighi a chista montagna:
‘Vŕ, bůtiti tal mar,’ e a lu farŕ. Si crodčis, i risevarčis dut sč
chi domandŕis ta li vustri prejčris.”
Su l’Autoritŕt di Gješů. La Parŕbula daj Fioj
23Gješů al č entrŕt tal templi e mentri cal stava insegnŕnt, a
ghi sňn zůs visěn i capoprčdis e i ansiŕns dal pňpul. “Cun
cuala autoritŕt i fatu chistu?” a ghi ŕn domandŕt. “E cuj ti
ŕja dŕt chista autoritŕt?”
24Gješů al ŕ rispundůt: “I vi faj na domanda encja a vuŕltris.
Se vuŕltris i mi rispundčis, alora i vi dišaraj cun cuala
autoritŕt chi faj sti rňbis.
25Il batičšin di Zuan—da indulŕ cal č vegnůt? Dal cjel, o daj
ňmis?”A ŕn fŕt na discusiňn fra di lňu, rašonŕnt: “Si dišěn
‘dal cjel,’ al domandarŕ ‘Alora parsč i no ghi vejšu crodůt?’
ma si dišěn ‘daj ňmis,’ i věn da vej poura da la zent, che
důcjus a pčnsin cal sedi un profeta.”
27Cussě a ghi ŕn rispundůt a Gješů: “I no savěn.”
Alora al ŕ dita: “E i no vi dišarŕj nencja jň cun cuala
autoritŕt chi faj chisti rňbis.”
28“Sč vi pŕria. Un omp al veva doj fioj. Al č zůt dongja dal
prin e a ghi ŕ dita: ‘Frut, vŕ tu vučj a lavorŕ ta la vigna.’
29“ ‘I no vučj zě,’ al ŕ rispundůt, ma dopo un toc al ŕ cambiŕt
idea e al č zůt.
30“Pě tars il pari al č zůt dongja di chel altri fě e a ghi ŕ dita la
stesa roba. Chčl al a rispundůt: ‘I lu farŕj, pari,’ ma a nol č
zůt.
31“Cuaj daj doj al ŕja fŕt sč cal voleva il pari?”
“Il prin,” a ŕn rispundůt. Gješů a ghi ŕ dita: “I vi děs la
veretŕt, che i publicŕns e li putŕnis a entrarŕn tal regnu di
Diu prima di vuŕltris. 32Parsč che Zuan al č vegnůt a favi
jodi la strada da la gjustisia, e vuŕltris i no ghi včis crodůt,
mentri che i publicŕns e li putŕnis a ghi ŕn crodůt. E encja
dopo vej jodůt chistu i no ghi včis crodůt.
La Parŕbula daj Miešŕdris
33“Scoltŕit n’altra parŕbula: Un parňn al veva plantŕt una
vigna. A ghi ŕ fŕt sů un mur dut atňr, al ŕ scavŕt na vasca
par folŕ l’ůa, e al ŕ costruět una tor. Dopo a ghi ŕ fitŕt la
vigna a cualchi contaděn e al č zůt a fŕ un viŕs. Cuant ca era
ora da vendemŕ, al ŕ mandŕt i so servitňus lŕ daj so
miešŕdris par scuedi il so racňlt.
35I miešŕdris a ŕn cjapŕt i servitňus, e un a lu ŕn bastonŕt,
un’altri a lu ŕn copŕt, e un ters a lu ŕn lapidŕt. Alora al ŕ
mandŕt altri servitňus, pě encjamň di prima; e i miešŕdris a
ju ŕn tratŕs ta la stesa maniera. Par ůltin al ŕ mandŕt so fě lŕ
daj miešŕdris. ‘A varŕn rispičt par me fě,’ al ŕ dita.
38Cuant che i miešadris a ŕ jodůt il fě, a si ŕn dita: ‘Chistu al
č l’erčt. Vegnčit. Zěn a copŕlu, che cussě i varěn nu
l’ereditŕt.’ Cussě a lu ŕn cjapŕt e butŕt fňu da la vigna,
indulŕ ca lu ŕn copŕt. 40“Alora cuant cal včn il parňn da la
vigna, se l’ŕja da fŕjghi a chej miešŕdris? “A ghi farŕ sufrě
na muart bruta a chej disgrasiŕs,” a ŕn rispundůt, “e a ghi
fitarŕ la vigna a altri miešŕdris ca ghi darŕn la so part dal
racňlt cuant ca č ora da vendemŕ.”
42Gješů a ghi ŕ dita: “No vejšu maj lešut ta li Scritůris:
‘Che piera che i muradňus a včvin scartŕt a č doventada la
piera claf; il Signňu al ŕ fŕt chistu e a nuŕltris a ni č na
maravča a jňdila’?
43Duncja i vi lu děs jň che il regnu di Diu a vi vegnarŕ partŕt
via e consegnŕt al pňpul ca lu farŕ frutŕ. Chčl cal cola ta stu
clap al vegnarŕ sfracelŕt, e chčl cal risevarŕ tal cjaf il clap
cal cola al vegnarŕ stritulŕt.”
45Cuant che i capoprčdis e i Fariščos a včvin sintůt chisti
parŕbulis, a ŕn capět cal steva parlŕnt di lňu. A ŕn vuardŕt in
ziru par jodi coma arestŕlu, ma a ŕn vůt poura da la zent
parsč che la zent a lu considerava un profeta.
La Parŕbula da la Sena da li Nňsis
22 Gješů a ghi ŕ di nňuf parlŕt in parŕbulis, e al ŕ dita:
“Il regnu dal cjel al č coma un re cal ŕ preparŕt la sena pa li
nňsis di so fě. Al ŕ mandŕt i so servitňus lŕ di chej ca črin
stŕs invidŕs a li nňsis par děšighi di vigně, ma chej a ŕn
rifiutŕt da vigně.
4“Alora al ŕ mandŕt altri servitňus e a ghi ŕ dita: ‘Diščjghi a
chej ca sňn stŕs invidŕs chi ŕi preparŕt la me sena. I me
nemŕj e li me bčstis ingrasŕdis a sňn stŕdis macelŕdis, e dut
a č pront. Vegnčit al banchčt da li nňsis.’
5“Ma a no ju ŕn scoltŕs e a sňn zůs via—un tal so cjamp e
n’altri a fŕ i so afŕrs. Chej ŕltris a ŕn cjapŕt i servitňus, a ju
ŕn maltratŕs e copŕs. Il re al era furiňus. Al ŕ mandŕt i so
soldŕs, ca ŕn anientŕt chej sasěns e brušŕt la so sitŕt.
8“Dopo a ghi ŕ dita ai so servitňus: ‘Il banchčt da li nňsis al
č pront, ma chej chi vevi invidŕt a no meretŕvin di vigně.
Zčit lě ca si incrňšin li stradis e invidŕit al banchčt ducju chej
chi cjatŕis. Cussě i servitňus a sňn zůs fňu ta li strŕdis e a an
cjňlt sů duta la zent ca ŕn podůt cjatŕ, buna e trista, e la sala
da li nňsis a si ŕ implenět di invidŕs.
11“Ma cuant che il re al č vegnůt dentri par jodi i invidŕs, al ŕ
jodůt lě un omp ca nol era vistět di nňsis. ‘Amigo,’ a ghi ŕ
domandŕt, ‘coma i ŕtu fŕt a vigně chě sensa i vistěs di nňsis?’
Chel al č restŕt lě a bocja vierta, mut.
13“Alora il re a ghi ŕ dita ai atendčns: ‘Leŕjghi li mans e i pič
e butajlu fňu tal scur da la nňt, indulŕ ca č doma planzi e
strisulŕ di dincj’.’
14“Parsč che tŕncjus a sňn clamŕs, ma pus a sňn sielzůs.”
Il Tribůt par Sčšar
15Alora i Fariščos a sňn zůs fňu e a ŕn pensŕt coma
intrapulŕlu ta li so perŕulis. A ŕn mandŕt i so disčpuj a
cjatŕlu insičmit cuj erodiŕns. “Maestri,” a ŕn dita, “i savěn ca
ti plas diši la veretŕt e che tu i ti insčgnis la via di Diu secňnt
la veretŕt. I no ti ti lŕsis sbalotŕ daj ňmis, parsč ca no ti
impuarta cuj ca sňn. Alora děšini la to opiniňn: a eše just
dŕjghi il tribůt a Sčšar o no?”
18Ma Gješů, cognosěnt la so malisia, al ŕ dita: “Ipňcris chi
sčis, parsč i provŕjšu a intrapulŕmi? Fčjmi jodi la moneda
ušada par pajŕ il tribůt.” A ghi ŕn dŕt un děnar, e luj a ghi ŕ
domandŕt: “Di cuj ca č che figura chě? E sč ca č scrět chě?”
21“Chč di Sčšar,” a ŕn rispundůt.
Alora a ghi ŕ dita: “Dčjghi a Sčšar sč ca č di Sčšar, e a Diu
sč ca č di Diu.”
22Al sinti chistu, a sňn restŕs maraveŕs. Cussě a lu ŕn lasŕt e
a sňn zůs via.
La Risuresiňn daj Muars
23Chel stes dě i Saducčos, ca děšin ca no č nisuna risuresiňn,
a sňn zůs lě di luj e a ghi ŕn domandŕt: “”Maestri,” a ŕn dita,
“Mošč a ni ŕ dita che se un omp al mňu sensa vej frus, so
fradi al ŕ da spošŕ la so vedula par ca vedi fioj par luj. Adčs,
fra di nuŕltris i včvin sičt fradis. Il prin a si ŕ spošŕt e al č
muart, e sicoma ca nol veva frus, a ghi ŕ lasŕt la fčmina a so
fradi. La stesa roba a ghi ŕ capitŕt al secňnt e al ters fradi, e,
ta la stesa maniera, fin al sičtim. A la fin la fčmina a č
muarta. Alora, a la risuresiňn, fčmina di cuaj daj sičt frŕdis a
sarŕja, dal momčnt che důcjus sičt a črin stŕs spošŕs cun ic?
29Gješů al ŕ rispundůt: “Vuŕltris i si sbaliŕis parsč chi no
cognosčis li Scritůris o la potensa di Diu.
30Al momčnt da la risuresiňn, la zent a no si spošarŕ nč a
sarŕ dada in matrimoni a nisůn; a sarŕ coma i ŕnzuj dal cjel.
Ma su la risuresiňn daj muars—i no včjšu lešůt sč che Diu a
vi ŕ dita: ‘I soj il Diu di Abram, il Diu di Išac, e il Diu di
Jacu’? A nol č il Diu daj muars, ma daj vifs.”
33Cuant che la zent a ŕ sintůt chistu, a č restada stupidida daj
so insegnaměns.
Il Comandaměnt pě Grant
34Sintěnt che Gješů al veva fŕt taši i Saducčos, i Fariščos a si
sňn cjatŕs insičmit. Un di lňu, un espčrt da la les, a lu ŕ
tentŕt cun chista domanda: “Maestri, cual al eše il
comandaměnt pě grant da la Les?”
37Gješů al ŕ rispundůt: “ ‘Ama il Signňu, Diu to, cun dut il to
cňu, cun duta la to ŕnima e cun duta la to mins.’ Chistu al č
il prin e il pě grant daj comandaměns. E il secňnt al č coma
chistu: ‘Ama il to visěn coma te stes.’ Duta la Les e i Profčs
a dipěndin da chiscju doj comandaměns.”
Di Cuj al Eše Fě il Crist?
41Mentri che i Fariščos a črin riuněs insičmit, Gješů a ghi ŕ
domandŕt: “Sč chi pensŕis dal Crist? Di cuj cal č fě?”
“Al č fě di David,” a ŕn rispundůt.
43E luj a ghi ŕ dita: “Coma a eše alora che David, parlŕnt dal
spěrit, a lu clama ‘Signňu’? Parsč cal děs:
44Il Signňu a ghi ŕ dita al me Signňu:
‘Sěntiti a la me destra fin chi ŕi
metůt i to neměcs sot daj to pič.’
45Se alora David a lu clama ‘Signňu,’ coma al pňsia čsi so
fě?” Nisůn al ŕ podůt rispundi, e da chel dě indavŕnt nisůn al
ŕ pě vůt il coragju di fŕjghi altri domŕndis.
Sičt Maledisiňns
23 Alora Gješů a ghi ŕ dita a la zent e ai so disčpuj: “I
mačstris da la les e i Fariščos a sňn sintŕs ta la cŕtedra di
Mošč. Cussě i včis da ubiděju e fŕ dut sč ca vi děšin di fŕ. Ma
no stčit fŕ sč ca fŕn lňu, parsč che lňu a no pratichčjn sč ca
predicjčjn. A lčjn sů cŕrgus pešŕns e a vi ju mčtin ta la
schena, ma lňu stes a no si scompňnin nencja un puc par
mňviu.
5“Dut sč ca fŕn al č fŕt par cal vegni jodůt daj ňmis: i so
filŕteris a ju fŕn larcs e a impleněsin di penŕcjus li so
mantelěnis; a ghi plas vej il post di onňu ai banchčs e i bancs
pě importŕns ta li sinagňghis; a ghi plas vigně saludŕs ta li
plŕsis e vigně clamŕs ‘Rabě.’
8“Ma i no včis da vigně clamŕs ‘Rabi,’ parsč chi včis doma
un Parňn e vuŕltris i sčis důcjus frŕdis.E in cjera no stčit
clamŕ nisůn ‘pari,’ parsč chi včis un Pari e chčl al č tal cjel.
E i no včis nencja da vigně clamŕs ‘maestri,’ parsč chi včis
belzŕ un Maestri, il Crist. Il pě grant fra di vuŕltris al sarŕ il
vustri servitňu. Parsč che cualsěasi di vuŕltris ca si ešalta
besňu al vegnarŕ umiliŕt, e chčl cal e ůmil al vegnarŕ ešaltŕt.
13“Guaj a vuŕltris, mačstris da la les e Fariščos, ipňcris chi
sčis! I ghi sierŕis il regnu dal cjel in muša ai ňmis. Vuŕltris
stes i no zčis dentri, e i no lasŕis zi dentri nencja chej ca
prňvin a zě.
15“Guaj a vuŕltris, mačstris da la les e Fariščos, ipňcris chi
sčis! I zčis inziru par mar e mont par convertě un omp e
basta, e cuant ca si ŕ convertět i lu fčis doventŕ do vňltis un
fě dal infičr, coma chi sčis vuŕltris.
16“Guaj a vuŕltris, guědis svuŕrbis! I diščis: ‘Se un al zura pal
templi, a no vňu diši nuja; ma se un al zura pal ňru dal
templi, alora al ŕ da tčgnisi al so zuraměnt.’ Svuŕrps di
macŕcos! Cual al vŕlia di pě: l’ňru o il templi cal rint l’ňru
sacri?
18I diščis pur: ‘Se un al zura pal altŕr, a nol zova nuja, ma se
un al zura pa l’oferta ca ghi č insima, alora al resta obligŕt al
so zuraměnt.’ Svuŕrps di ňmis! Sč ca č pě grant: la oferta o
l’altŕr cal fŕ la oferta sacra? Duncja, chčl cal zura pal altŕr al
zura par chčl e par dut sč ca ghi č insima. E chčl cal zura pal
templi al zura par chčl e par Chčl ca ghi věf dentri. E chčl
cal zura pal cjel al zura pal tronu di Diu e par Chčl cal č
sintŕt ta chčl.
23“Guaj a vuŕltris, mačstris da la les e Fariščos, ipňcris chi
sčis! I dčis la decima part da li vustri spčšis—menta, ančt e
cuměn. Ma i včis trasgredět li rňbis pě importŕntis da la les—
la gjustisia, la caritŕt, la fedeltŕt. Chěstis i včvis da praticŕ,
sensa dismintiŕ che ŕltris. Guědis svuŕrbis! I spudŕis fňu il
muscjěn, ma i zčis a inglutě il camčl!
25“Guaj a vuŕltris, mačstris da la les e Fariščos, ipňcris chi
sčis! I netŕis par di fňu la vustra cěcara e il vustri plat, ma
dentri i sčis plens di avarisia e di intemperansa. Svuŕrp di un
Fariščo! Nčtiti prin la to cěcara e il to plat par dentri, che
cussě a si netarŕn encja par di fňu.
27“Guaj a vuŕltris, mačstris da la les e Fariščos, ipňcris chi
sčis! I sčis coma tňmbis sblancjŕdis, ca somčjn bičlis par di
fňu ma che dentri a sňn plčnis di vučs di muars e di
sporcěsia. Cussě encja vuŕltris par di fňu i ghi someŕis juscj’
a la zent, ma dentri i sčis plens di ipocrišěa e malignitŕt.
29“Guaj a vuŕltris, mačstris da la les e Fariščos, ipňcris chi
sčis! I fčis sů sepůlcris paj profčs e i sbieletŕis li tňmbis daj
juscj’. E i diščis: ‘Si včsin vivůt in taj děs daj nustri pŕris, i
no si sarčsin metůs insičmit cun lňu a spandi il sanc daj
profčs.’ E cussě i testimoniŕis cuntra di vuŕltris stes, chi sčis
i disendčns di chej ca ŕn copŕt i profčs. Implenět ben, alora,
la mišura daj vustri pŕris.
33“Sarpěns chi sčis! Rasa di věparis! Coma i farčjšu a
svignŕvila da vigně condanŕs al infičr? Par chčl alora i vi
mandi profčs e sapičns e mačstris. Cualchidůn di chěscjus i
ju coparčis e i ju metarčis in crňus; ŕltris i ju flagelarčis ta li
vustri sinagňghis e i ju casarčis fňu da la sitŕt. E alora sů di
vuŕltris al colarŕ dut il sanc inocčnt cal č stŕt spandůt ta la
cjera, dal sanc di Abčl il just a chčl di Zacarěa fě di Berechěa,
chi včis sasinŕt fra il templi e l’altŕr. I vi děs la veretŕt, che
dut chistu al susedarŕ ta chista generasiňn.
37“O Gjerušalem, Gjerušalem, tu chi ti cňpis i profčs e chi ti
ghi těris claps a chej ca ti sňn stŕs mandŕs, cuanti vňltis i ŕju
volůt tirami visěn ducju i to fioj, coma ca fŕ na clocja ca ju
ten sot li so ŕlis, ma tu i no ti ŕs volůt. Jodčit ben che la
vustra cjaša a vi sarŕ lasada dešerta. Parsč chi vi děs jň chi
no mi jodarčis pě fin chi no dišarčis: ‘Cal sedi benedčt chčl
cal včn in nňn dal Signňu.’
Sčns da la Fin dal Mont
24 Gješů al veva lasŕt il templi e al era cal cjaminava
via cuant che i so disčpuj a ghi sňn zůs visěn par fŕjghi
oservŕ la costrusiňn dal templi. “I jodčjšu dut chistu?” a ghi
ŕ domandŕt. “I vi děs la veretŕt, che nencja una di chisti
pičris chě a restarŕ insima da l’altra; ogni una a colarŕ jů.”
3Mentri che Gješů al era sintŕt ta la montagnuta daj Ulěfs, i
disčpuj a sňn zůs a cjatŕlu, e sensa fasi sinti da nisůn a ghi
ŕn domandŕt: “Děšini,” a ŕn dita, “cuant ca susedarŕn důtis
chisti rňbis, e cual cal sarŕ il sčn dal to vigně e da la fin dal
timp?”
4Gješů al ŕ rispundůt: “Stčit atčns da no vigně inganŕs da
nisůn. Parsč che tŕncjus a vegnarŕn a nňn me, dišěnt ‘Jň i soj
il Crist,’ e a inganarŕn tŕncjus di lňu. I sintarčis di gučris e
cjŕcaris di gučris, ma vuardŕit di no alarmavi. Rňbis cussě a
ŕn da susedi, ma la fin a ŕ encjamň da vigně. Nasiňn a si
rivoltarŕ cuntra nasiňn, e regnu cuntra regnu. A capitarŕn
carestěis e teremňs in ta divičrs poscj’. Důtis sti rňbis a sňn
doma l’inisi daj dolňus.
9“Alora i vegnarčis dŕs dentri par vigně perseguitŕs e copŕs,
e i vegnarčis odiŕs da důtis li nasiňns par cauša dal me nňn.
Tŕncjus di lňu a si lontanarŕn da la fede, e a si tradirŕn e
odiarŕn fra di lňu, e tancju profčs fals a si farŕn indavŕnt e a
inganarŕn tanta zent. Cul cresi da la inicuitŕt, la caritŕt di
tanta zent a zarŕ a’ngjelŕsi, ma chčl cal persevarŕ fin in ůltin
a si salvarŕ. E chistu vanzeli dal regnu al vegnarŕ predicjŕt
in ta dut il mont coma testimoniansa par duti li nasiňns; e
dopo a vegnarŕ la fin.
15“Cussě cuant che tal post sacri i jodarčis la ‘abominasiňn ca
parta a la dešolasiňn,’ belzŕ minsonada dal profčt Daniel—
chčl cal lčs, cal capisi—alora lasŕit che chej ca sňn in
Gjudea a scjŕmpin ta li montŕgnis. Chčl cal č ta la terasa da
la so cjaša ca nol stedi zě jů e partŕ via nisuna roba da la
cjaša. Chčl cal č tal cjamp ca nol torni indavňu par cjoli la
so mantelina. Se brut ca sarŕ in ta chej dis pa li fčmins
plčnis e ches ca ghi stŕn encjamň dŕnt da teta ai frutůs!
Preŕit ca no vi toci scjampŕ di unvičr o di Sabo.
21Parsč che in ta chej timps a susedarŕn disgrŕsis grŕndis,
pešu di cualsěasi malŕn capitŕt dal inisi dal mont fin al dě di
vučj—e ca no si ripetarŕ maj pě. Se chej děs a no fňsin stŕs
scurtŕs, nisůn al podarčs sopravivi; ma par via daj elčs, chej
děs a vegnarŕn scurtŕs. Alora se un a vi děs ‘Jňt, chě cal č il
Crist!’ o ‘Lŕ cal č!’, no stčit crňdighi. Parsč che Criscj’ fals
e fals profčs a si farŕn indavŕnt e a farŕn grandi maravčis e
mirŕcuj par inganŕ encja i elčs—se chčl al fos pusěbul.
Jodčit ben chi vi lu ŕi dita prima dal timp.
26“Duncja, se un a vi děs: ‘Lŕ cal č, lŕ di fňu, tal deščrt,’ no
stčit zě fňu; o ‘Chě cal č, in cjaša,’ no stčit crňdighi. Che
coma il lušňu cal včn dal oričnt a si pňl jňdilu encja al
pončnt, cussě a sarŕ cul vigně dal Fě dal Omp. Ta cualsěasi
post indulŕ ca č na carcasa, ulŕ i jodarčis li pujŕnis.
29“Sůbit dopo la tribulasiňn di chej děs,
‘il soreli a si scurirŕ,
e la luna a no darŕ pě la so lus;
li stčlis a colarŕn dal cjel,
e li potčnsis dal cjel a sarŕn scumbusulŕdis.’
30“Tal stes timp il sen dal Fě dal Omp al vegnarŕ jodůt tal
cjel, e duti li nasiňns da la cjera a planzarŕn. A jodarŕn il Fě
dal Omp cal včn ta li nůlis dal cjel, cu la pě granda potensa e
gloria. E al mandarŕ i so ŕnzuj al sun di tromba, e chej a
radunarŕn i so elčs daj cuatri vins, da na banda estrema dal
cjel a che altra.
32“Adčs imparŕit chista lesiňn dal figŕr: ‘Cuant che li so
frascjůtis a sňn encjamň mulišěnis e li fučis a tŕchin a vigně
fňu, i savčis che l’estŕt al č visěn.
33Lo stes, cuant chi jodčis dut chistu, i savčis che Luj al č
visěn, lě da la puarta. I vi děs la veretŕt, che chista generasiňn
a no pasarŕ par sigůr prin ca susčdin důtis chisti rňbis.
35Il cjel e la cjera a pasarŕn, ma li me perŕulis a no pasarŕn
maj.
A no si sŕ Maj cuant ca Rivarŕ l’Ora
36“Nisůn a nol sŕ nč il dě nč l’ora, nencja i ŕnzuj dal cjel o il
Fě, ma doma il Pari. Coma ca era taj děs di Noč, cussě a sarŕ
cuant cal vegnarŕ il Fě dal Omp. Parsč che taj děs prima da la
aluviňn, la zent a mangjava e a beveva, a si maridava e a
dava in matrimoni, fin ta chel dě cuant che Noč al č zůt
dentri da l’arca; e a no saveva nuja di sč ca veva da susedi
fin ca č vegnuda l’aluviňn e a ju ŕ důcjus partŕs via. Cussě a
sarŕ cuant cal vegnarŕ il Fě dal Omp. Doj ňmis a sarŕn tal
cjamp: un al vegnarŕ partŕt via; chel altri al sarŕ lasŕt lě. Do
fčminis a mašenarŕn cu na muela: una a vegnarŕ partada via;
che altra a sarŕ lasada lě.
42“Alora stčit atčns, parsč chi no savčis in ta cual dě cal
vegnarŕ il vustri Signňu. Ma chistu i včis da capě: Se il
parňn di cjaša al včs savůt l’ora da la nňt cuant che il lari al
sarčs vegnůt, al sarčs stŕt atčnt e a nol varčs lasŕt che la so
cjaša a vegnčs scasinada.. Cussě i včis da stŕ atčns encja
vuŕltris, parsč che il Fě dal Omp al vegnarŕ ta na ora cuant
che mancu i si la spetŕis. 45“Cual alora al eše chel servitňu
fidŕt e prudčnt incaricŕt dal so parňn di stŕjghi davňu daj
altri servitňus e sigurŕsi ca včdin da mangjŕ cuant ca ghi
ocňr? A ghi zarŕ ben a chel servitňu se cuant cal torna il
parňn al cjata fňu cal ŕ fŕt cussě.
47I vi děs la veretŕt ca lu incaricarŕ di tčgnighi cont duta la so
proprietŕt. Ma suponěn che stu servitňu al sedi trist e ca la
pensi cussě: ‘Il me parňn al č via da tant timp’; e dopo al
taca a dŕjghi bňtis a chej altri servitňus, e a mangjŕ e bevi
cuj cjochetňns. Il parňn di chel servitňu lě al tornarŕ indavňu
ta na zornada cuant che il servitňu a no lu stŕ spetŕnt e ta na
ora ca nol cognňs. A lu cunsarŕ benňn e a lu mandarŕ lŕ daj
ipňcris, indulŕ cal sarŕ il planzi e il strisulŕ daj dincj’.
La Parŕbula da li Dčis Včrginis
25 “Il regnu dal cjel al sarŕ alora coma li dčis včrginis ca
ŕn cjapat sů li so lŕmpadis par zighi incuntra dal so spošu.
Sinc di lňu črin stupidůtis e sinc a črin prudčntis. Li sinc
stupidůtis a sňn zůdis fňu cu li lŕmpadis, ma sensa partŕ il
vueli ca ghi ocoreva. Li prudčntis, invensi, a ŕn partŕt cun
lňu vueli ta vašůs insičmit cu li so lŕmpadis. Il spošu a ghi ŕ
volůt tant timp prima di rivŕ, cussě che a lňu a ghi ŕ vegnůt
sun e a si sňn indurmidědis.
6“A miešanňt a si ŕ sintůt a sigŕ: ‘Chě cal č il spošu! Vegnčit
a risčvilu!’
7“Alora duti li včrginis a si sňn sveŕdis e a si sňn metůdis a
preparŕ li so lŕmpadis. Li stupidůtis a ghi ŕn dita a li
prudčntis: ‘Dčjni un puc dal vustri vueli; li nustri lŕmpadis a
stŕn par distudasi.’
9“ ‘No,’ a ŕn rispundůt, ‘a non d’č abastansa par nuŕltris e
par vuŕltris. Zčit invensi lŕ ca včndin il vueli e crompŕini un
puc par vuŕltris.’
10“Ma intŕnt ca zčvin a crompŕ il vueli, al č rivŕt il spošu. Li
včrginis ca črin prňntis a sňn zůdis cun luj a li nňsis. E la
puarta a si ŕ sierŕt davňu di lňu.
11“Pě tars a sňn rivŕdis encja che ŕltris. ‘Signňu! Signňu!’ a
ŕn dita. ‘Vičrzini la puarta!’
12“Ma luj al ŕ rispundůt: ‘I vi děs la veretŕt: i no vi cognňs.’
13“Duncja tegnčjsi sempri prons, parsč chi no cognosčis nč il
dě nč la nňt.
La Parŕbula daj Talčns
14“E alora il regnu dal cjel al č coma chel omp che, pront par
zě a fŕ un viŕs, al ŕ clamŕt i so servitňus e a ghi ŕ lasŕt a lňu
la so proprietŕt. A un a ghi ŕ dŕt sinc talčns, a un altri doj
talčns, e a un altri un talčnt, a ogni un secňnt li so abilitŕs.
Fŕt chčl, al č zůt a fŕ il so viŕs. Chel omp cal veva risevůt
sinc talčns al č zůt sůbit fňu a mčtiu a l’ňpera, guadagnŕnt
altri sinc talčns. Cussě al ŕ pur fŕt chčl cal veva risevůt doj
talčns, guadagnŕnt altri doj talčns encja chčl. Ma chel omp
cal veva risevůt doma un talčnt al č zůt fňu a fŕ un bus in
cjera par platŕ il talčnt dal so parňn.
19“Dopo un viŕs lunc il parňn di chej servitňus al č tornŕt par
regolŕ li rňbis cun lňu. L’omp cal veva risevůt i sinc talčns a
ghi ŕ partŕt chej altri sinc. “Siňr parňn,’ al ŕ dita, ‘ti ti sňs
fidŕt di me cun sinc talčns. Jňt ch’in daj guadagnŕs altri
sinc.’
21“Il so parňn a ghi ŕ rispundůt: ‘Ben fŕt, servo bon e fidŕt!
Ti sňs stŕt fedčl cun pu’ di rňbis; adčs i ti darŕj autoritŕt su
tanti rňbis. Včn encja tu a godi da la me contentesa!’
22“Encja il omp cuj doj talčns al č vegnůt. ‘Siňr parňn,’ al ŕ
dita, ‘ti ti sňs fidŕt di dami doj talčns; vuarda, i ti’n daj fŕs
altri doj.’
23“Il so parňn al ŕ rispundůt: ‘Bravo, servo bon e fidŕt! Ti
sňs stŕt fedčl cun un pu’ di rňbis; adčs i ti darŕj autoritŕt su
tanti rňbis. Včn encja tu a godi da la me contentesa!’
24“Dopo al č vegnůt chel omp cal veva risevůt doma un
talčnt. ‘Siňr parňn,’ al ŕ dita, ‘i saj chi ti sňs un omp dur, chi
ti sčis indŕ chi no ti ŕs semenŕt, e chi ti cjňis sů il racňlt
indulŕ chi no ti ŕs sparpajŕt la siminsa. Par chčl i ŕi vůt
poura e i soj zůt fňu a platŕ il to talčnt sot cjera. Čco chě il to
talčnt.’
26“Il so parňn al ŕ rispundůt: ‘Servo trist e bondanůja! Cussě
i ti savčvis chi sčj indulŕ chi no ŕi semenŕt e chi cjoj sů
indulŕ chi no ŕi sparpajŕt siminsa? Alora i ti podčvis dŕjghi
il me talčnt ai banchčjs, che cussě al tornŕ i varčs vůt
indavňu il me talčnt cul interčs.’
28“Cjolčjghi il so talent e dčjghilu a chčl cal ŕ i dčis talčns.
Parsč che a ogni un cal ŕ a ghi sarŕ dŕt di pě, e al varŕ na
bondansa. A chčl ca nol ŕ a ghi sarŕ cjňlt encja chčl cal ŕ. E
chistu bondanůja di servitňu butŕjlu fňu, indulŕ cal sarŕ il
planzi e il strisulŕ daj dincj’.’
Li Piňris e li Ghčtis
31“Cuant che il Fě dal Omp al vegnarŕ a la so gloria cun
ducju i so ŕnzuj a si sintarŕ tal trono dal la so gloria
celestiŕl. Duti li nasiňns a zarŕn a riunisi davŕnt di luj, e luj
al separarŕ i popuj l’un dal altri coma che un pastňu al
separa li piňris da li ghčtis. Al metarŕ li piňris a la so destra
e li ghčtis a la so sinistra.
34“Il Re alora a ghi dišarŕ a chej a la so destra: ‘Vegnčit,
vuŕltris chi sčis i benedčs di me Pari; cjapŕit sů la vustra
ereditŕt, il regnu preparŕt par vuŕltris fin da la creasiňn dal
mont. Che jň i vevi fan, e vuŕltris i mi včis dŕt alc da
mangjŕ; i vevi sčit e i mi včis dal alc da bevi; i eri un
forestčj, e i mi včis risevůt coma un di vuŕltris.
36I vevi bišugna di vistěs, e vuŕltris i mi včis vistět; i eri
malŕt, e i mi včis curŕt. I eri in prešňn, e i mi včis višitŕt.’
37“Alora i juscj’ a ghi rispundarŕn: ‘Signňu, cuant i ti vinu
jodůt plen di fan e i ti vinu dŕt da mangjŕ, o plen di sčit e i ti
vinu dŕt alc da bevi? Cuant i ti vinu jodůt coma un forestčj e
i ti vinu invidŕt dentri, o sensa vistěs e i ti věn vistět? Cuant i
ti vinu jodůt malŕt o in prešňn e i sinu vegnůs a višitati?’
40“Il Re al rispundarŕ: ‘I vi děs la veretŕt, che sč chi včis fŕt
par il pě pěsul di chěscjus frŕdis mes, i lu včis fŕt par me.’
41“Dopo a ghi dišarŕ a chej a la so sinistra: ‘Zčit lontŕns di
me, maladčs, tal fňuc eterno preparŕt pal diŕu e paj so ŕnzuj.
Parsč chi vevi fan, e i no mi včis dŕt nuja da mangjŕ; i vevi
sčit, e i no mi včis dŕt nuja da bevi. I eri un forestčj, e i no
mi včis invidŕt dentri. I vevi bišugna di vistěs, e i no mi včis
vistět; i eri malŕt e in prešňn, e i no mi včis višitŕt.’
44“Encja chěscjus a rispundarŕn: ‘Signňu, cuant i ti vinu
jodůt plen di fan o plen di sčit o forestčj o malŕt o in prešňn,
e i no ti vinu dŕt alc da mangjŕ o da bevi o i no ti vinu
invidŕt dentri o judŕt?’
45“Luj al rispundarŕ: ‘I vi děs la veretŕt, sč chi no včis fŕt par
il pě pěsul di chěscjus, i no lu včis fŕt par me.’
46“E alora chěscjus a zarŕn tal turměnt eterno, e i juscj’ ta la
vita eterna.
Complňt Cuntra di Gješů
26 Cuant che Gješů al veva finit di contŕ důtis chisti
rňbis, a ghi ŕ dita ai so disčpuj: “Coma chi savčis, fra doj děs
a č la Pascua, e il Fě dal Omp al sarŕ consegnŕt par vigně
metůt in crňus.”
3Alora i capoprčdis e i ansiŕns dal pňpul a si sňn riuněs tal
palŕs dal capopredi ca si clamava Caifa, e a ŕn complotŕt di
arestŕ Gješů cun cualchi ingŕn e di copalu. “Ma no durŕnt li
fičstis,” a ŕn dita, “par che la zent a no zedi a insuriasi.”
L’Unsiňn a Betania
6Mentri che Gješů al era a Betania ta la cjaša di un omp ca si
clamava Simon il Levrňus, una fčmina a ghi č zuda visěn
cun un vas di alabastri plen di profůn presiňus che ic a ghi ŕ
sbicjŕt tal cjaf mentri cal era pojŕt ta la taula.
8Cuant che i disčpuj a ŕn jodůt chistu, a si sňn indignŕs: “Ma
parsč strasŕ che roba chě?” a ŕn domandŕt. “Stu profůn al
podarčs čsi stŕt vendůt e i bes a si podarčs včjghiu das ai
puarčs.”
10Sintěnt chistu, Gješů a ghi ŕ dita: “Parsč ghi dčjšu fastidi a
chista fčmina? A mi ŕ fŕt na biela roba. I puors i ju varčis
sempri cun vuŕltris, ma me i no mi varčis sempri. Cuant ca
mi ŕ metůt stu profůn tal me cuarp, a lu ŕ fŕt par preparami
pa la me sepultura. I vi děs la veretŕt, che ogni volta che stu
vanzeli al vegnara predicjŕt tal mont, chčl ca ŕ fŕt ic al
vegnarŕ encja chel contŕt par ca vegni recuardada.”
Gjuda il Traditňu
14Alora un daj Dňdis—chčl clamŕt Gjuda Iscariota—al č zůt
lŕ daj prčdis pě grancj’ e a ghi ŕ domandŕt: “Se sčjšu
dispňscj’ di dami si vi lu consegni?” Alora lňu a ghi ŕn
contŕt trenta tocs di arzčnt. Da chčl momčnt lě Gjuda al ŕ
spetŕt l’ocašiňn justa par consegnalu.
La Sena dal Signňu
17Tal prin dě da la Fiesta dal Pan Sensa Levŕn, i disčpuj a si
sňn visinŕs a Gješů e a ghi ŕn domandŕt: “Indulŕ i vutu chi
ti preparani par mangjŕ la Pascua?”
18Luj al ŕ rispundůt: “Zčit in sitŕt lŕ di un tal di omp e
dišeighi: ‘Il maestri al děs: Il me timp a si visina. I včn a
celebrŕ la Pascua cuj me disčpuj ta la to cjaša.’” Cussě i
disčpuj a ŕn fŕt coma cal voleva Gješů e a ŕn preparŕt la
Pascua.
20Che sera lě, Gješů a si ŕ metůt a senŕ cuj Dňdis. E mentri
ca mangjŕvin al ŕ dita: “I vi děs la veretŕt, che un di vuŕltris
al zarŕ a tradimi.”
22Lňu a si sňn sintůs mal e a ŕn tacŕt a dišighi, un dopo
l’altri: “I no sarŕj miga jň, no, Signňu?”
23Gješů al ŕ rispundůt: “Chčl cal ŕ metůt la man ta la
scugjela cun me al zarŕ a tradimi. Il Fě dal Omp al zarŕ
coma ca č stŕt scrět di luj, ma guaj al omp cal traděs il Fě dal
Omp! A sarčs tant miej s’a nol fos maj nasůt.”
25Alora Gjuda, cal sarčs zůt a tradilu, a ghi ŕ dita: “I sarŕju
jň, Maestri?”
Gješů a ghi ŕ rispundůt: “Ti lu ŕs dita tu.”
26Mentri ca mangjŕvin, Gješů al ŕ cjapŕt sů na pagnoca di
pan, a ghi ŕ dŕt la benedisiňn e dopo včjla rota a tocůs a ghi
l’ŕ data ai disčpuj, dišěnt: “Cjapŕit e mangjŕit; chistu al č il
me cuarp.”
27Dopo al ŕ cjňlt sů un got, e dopo vej dita grŕsis a ghi lu ŕ
ufrět a chej ŕltris, dišěnt: “Bevčit důcjus. Chistu al č il me
sanc dal acordu, cal včn sbicjŕt fňu par tŕncjus pa la
remisiňn daj so pecjŕs. I vi děs jň chi no bevarŕj pě di stu frut
da la vit da adčs indavŕnt fin ta chel dě cuant chi lu bevarŕj
di nňuf cun vuŕltris tal regnu di me Pari.”
Gješů al Preděs il Rinegaměnt di Pieri
30Dopo vej cjantŕt un ěno, a sňn tornŕs lŕ dal Mont daj Ulěfs.
31Alora Gješů a ghi ŕ dita: “Stanňt důcjus vuŕltris i vi
scandališarčis di me, parsč che cussě a stŕ scrět:
‘I bastonarŕj il pastňu, e li pioris da la mandria
a vegnarŕn dispierdůdis.’
32Ma cuant chi tornarŕj fra i vifs, i zarŕj davŕnt di vuŕltris in
Galilea.
33Pieri al ŕ rispundůt: “Encja se ducju chej ŕltris a si
scandališčin di te, jň no i no mi scandališarŕj maj.”
34“I ti děs la veretŕt,” Gješů a ghi ŕ rispundůt, “stanňt, prima
cal cjanti il gjal, i ti zarŕs a rinegami tre vňltis.”
35Ma Pieri al ŕ insistůt: “Encja se jň i ŕi da murě cun te, i no
zarŕj maj a rinegati.” E ducju i ŕltris a ŕn fŕt la stesa roba.
Getsčmane
36Alora Gješů al č zůt cuj so disčpuj ta un lňuc ca si clamava
Getsčmane, e a ghi ŕ dita: “Sintŕisi chě mentri che jň i vaj lŕ
a preŕ” Al ŕ partŕt cun luj Pieri e i doj fěs di Zebedeo, e al ŕ
tacŕt a sěntisi plen di turměns di spirit. Alora a ghi a dita: “I
mi sěnt cussě mal di spěrit da murě. Stčit chě a veŕ su di me.”
39Tirŕt un puc in banda, a si ŕ distirat cu la muša in cjera e al
ŕ preŕt: “Pari me, sa č pusěbul, lasa che chista copa a mi
vegni cjolta, ma no coma chi vučj jň, ma coma chi ti vňus
tu.”
40Dopo al č tornat lě daj so disčpuj e a ju ŕ cjatŕs důcjus
indurmiděs. “I no podčvišu fŕmi da vča par un’oruta?” a ghi
ŕ domandŕt a Pieri.
41“Stčit ben sveŕs e preŕit par no colŕ ta la tentasion. Il spěrit
al vňu, ma il cuarp al č dčbul.”
42A si a lontanŕt na seconda volta e al ŕ preŕt: “Pari me, s’a
no č pusěbul che chista copa a mi vegni partada via se pě chi
no la bčif, ca sedi fata la to volontŕt.”
43Cuant cal č tornŕt indavňu, a ju ŕ di nňuf cjatŕs ca
durměvin, par via che i so vuj a črin masa pešŕns. Cussě a ju
ŕ lasŕs e a si ŕ lontanat un’altra volta, preŕnt pa la tersa
volta, dišěnt la stesa roba.
45Dopo al č tornŕt lě daj so disčpuj e a ghi ŕ dita: “I sčjšu
encjamň chi durměs e chi ripošŕis? Vuardŕit che l’ora a č
visina e che il Fě dal Omp al č stŕt tradět in man daj
pecjadňus. Levŕit sů e zěn! Chě cal včn il me traditňu!”
Gješů al Včn Arestŕt
47Mentri cal steva encjamň parlŕnt, al č rivŕt Gjuda, un daj
Dňdis. Cun luj a era tanta zent armada cun spŕdis e bastňns,
mandada daj capoprčdis e daj ansiŕns dal pňpul.
48Il traditňu al era d’acordu cun lňu di dŕ chistu segnŕl: “Luj
al č chčl chi busarŕj: arestŕjlu.”
49A si ŕ sůbit visinŕt a Gješů e a ghi ŕ dita: “Salve, Maestri!”
e a lu ŕ busŕt.
50Gješů al ŕ rispundůt: “Amigo, fŕ sč chi ti sňs vegnůt a fŕ.”
Alora i ňmis a si sňn fŕs avŕnt, a ŕn ingrampŕt Gješů e a lu
ŕn arestŕt. Ma čco che un daj compŕis di Gješů, metůt man
ta la so spada, al ŕ tirada fňu e a ghi ŕ dŕt un tal colp al
servitňu dal capopredi ca ghi ŕ tajŕt l’orela.
52“Torna a meti la to spada tal so post,” Gješů a ghi ŕ dita,
“che důcjus chej ca cjŕpin sů la spada a morarŕn di spada. I
crodčjšu chi no posi preŕ il Pari me, che luj al podarčs a colp
mandŕmi dňdis legiňns di ŕnzuj par protčšimi? Ma coma
alora a zarčsini a averŕsi li Scritůris ca děšin ca ŕ da susedi
cussě?”
55E alora Gješů a ghi ŕ dita a la zent: “I stŕju creŕnt na
insuresiňn, chi sčis vegnůs a caturami cu spŕdis e bastňns?
Ogni dě i soj stŕt sintŕt tal templi a insegnŕ, e i no mi včis
arestŕt. Ma dut chistu al č susedůt cussě par ca pňsin
verificŕsi li scritůris daj profčs, Alora ducju i disčpuj al ŕn
dišertŕt e a sňn scjampŕs via.
Gješů Davŕnt dal Sinedri
57Chej ca včvin arestŕt Gješů a lu ŕn partŕt davŕnt di Caifa, il
capopredi, indulŕ che i mačstris da la les e i ansiŕns dal
pňpul a si včvin riuněs. Ma Pieri a ghi ŕ zůt davňu da lontŕn,
fin visěn dal plasŕl dal capopredi. Al č zůt dentri e a si a
sintŕt jů cuj servitňus par jodi sč ca sarčs susedůt.
59I capoprčdis e dut il Sinedri a zčvin in sercja di
testimoniansa falsa cuntra di Gješů par podej condanalu a
muart. Ma a no ŕn cjatŕt nuja, encja se tancju testimňnis fals
a si sňn fŕs avŕnt.
Ma a la fin doj di lňu a si sňn fŕs avŕnt e a ŕn declarŕt: “Stu
chě al ŕ dita, ‘Jň i pňl distruši il templi di Diu e rifalu in tre
děs.’”
62Alora il capopredi al č levŕt sů e a ghi ŕ dita a Gješu: “I no
rispunditu? Sč ca č sta testimoniansa che chiscju ňmis a
pŕrtin cuntra di te?” Ma Gješů al taševa.
Il capopredi a ghi ŕ dita: “I ti scongjuri in nňn dal Diu
vivěnt: Dišini si ti sňs il Crist, il fě di Diu.”
64“Sě, a č coma chi ti děs tu,” al ŕ rispundůt Gješů. “Ma i vi
děs a důcjus vuŕltris: Da adčs indavŕnt i jodarčis il Fě dal
Omp sintŕt a la destra dal Onipotčnt cal včn fňu da li nůlis
dal cjel.”
65Alora il capopredi a ghi ŕ sbreghŕt i vistěs e al ŕ dita: “Al ŕ
bestemŕt! Parsč i vinu bišugna di altri testimňnis? Čco, adčs
i včis sintůt la bestema. Sč pensŕjšu?”
“Al mereta la muart,” a ŕn rispundůt.
67E alora a si sňn metůs a spudŕjghi in muša e a dŕjghi půis.
Ŕltris a ghi dčvin sbčrlis, dišěnt: Profetiščini, Crist. Cuj ti ŕja
malmenŕt?”
Il Rinegaměnt di Pieri
69Pieri intŕnt al era sintŕt lŕ di fňu tal curtěl e una serva a ghi
č zuda visěn e a ghi ŕ dita: “Encja tu i ti čris cun Gješů di
Galilea.”
70Ma luj al ŕ negŕt dut davŕnt di důcjus. “I no capěs sč chi ti
vňus diši,” al ŕ dita.
71E al č sůbit zůt fňu dal puartňn, indulŕ che n’altra serva al ŕ
jodůt e a ghi ŕ dita a la zent ca era lě: “Stu chě al era cun
Gješů di Nazaret.”
72Al ŕ negŕt di nňuf, zurŕnt: “I no cognňs chel omp!”
73Dopo un tocůt, chej ca črin lě inziru a ghi sňn zůs visěn e a
ghi ŕn dita: “Ti sňs par sigůr un di lňu; la to parlada a ti
traděs.”
74Alora al ŕ scuminsiŕt a porconŕ e a zurŕ: “I no lu cognňs!”
A colp un gjal al ŕ cjantŕt. Al stes momčnt Pieri a si ŕ
recuardŕt di sč cal veva dita Gješů: “Prima cal cjanti il gjal i
ti mi varŕs rinegŕt tre vňltis.” Alora al č zůt fňu e a si ŕ
metůt a planzi lŕgrimis amŕris.
Gjuda a si Impicja
27 Di matina bunora ducju i capoprčdis e i ansiŕns dal
pňpul a ŕn decidůt di mandalu a la muart.
2A lu ŕn leŕt sů e a sňn zůs a consegnalu a Pilŕt, il
governatňu. 3Cuant che Gjuda, ca lu veva tradět, al ŕ jodůt
che Gješů al era stŕt condanŕt, a si ŕ pentět e al č zůt a
tornŕjghi li trenta mončdis di arzčnt ai capoprčdis e ai
ansiŕns. “I ŕi pecjŕt,” al ŕ dita, “parsč chi ŕi tradět sanc
inocčnt.” “Sč ni interčsia a nuŕltris?” a ŕn rispundůt.
“Rŕngjti tu.”
5Alora Gjuda al ŕ casŕt i bes tal templi e al č zůt via. Pě tars
al č zůt a impicjasi. 6I capoprčdis a ŕn cjapŕt sů li mončdis,
dišěnt: “A č cuntra la les meti scju bes tal tešoru. A sňn bes
sanganŕs.”Cussě a’ ŕn decidůt di ušŕ i bes par crompa il
cjamp dal vašŕr par ušalu coma semeteri paj forestčis. A č
par chčl che da chčl dě in cŕ al č clamŕt il Cjamp Sanganŕt.
9Alora sč ca era stŕt dita dal profeta Zaěja a si ŕ reališŕt: “A
ŕn cjapŕt sů li trenta mončdis di arzčnt, preši stabilět dal
pňpul di Israel, e a li ŕn ušŕdis par crompŕ il cjamp dal
vašŕr, coma ca mi era stŕt comandŕt dal Signňu.”
Gješů Davŕnt di Pilŕt
11Intŕnt Gješů al era davŕnt dal governatňu, e il governatňu a
ghi ŕ domandŕt: “I sotu il Re daj Ebrčos?” “I ti sňs tu chi ti
lu děs,” al ŕ rispunduůt Gješů. 12Mentri cal vegneva acušŕt
daj capoprčdis e daj ansiŕns, a nol rispundeva. Alora Pilŕt a
ghi ŕ domandŕt: “I no sěntitu sč ca děšin cuntra di te?” Ma
Gješů al ŕ parŕt via a no rispundi—cun granda maravča dal
governatňu. 15Al dě di Pasca di chej děs lŕ a era na ušansa dal
governatňu di lasŕ lěbar un prešončj sielzůt da la zent. A
intivava ta chej děs lŕ ca včvin un prešončj famňus ca si
clamava Baraba. Cussě cuant che duta la zent a era insičmit,
Pilŕt a ghi ŕ domandŕt: “Cuj i volčjšu chi vi liberčj—Baraba
o Gješů cal č clamŕt il Crist?”
18Parsč che luj al saveva ca ghi včvin consegnŕt Gješů par
invidia.
19Mentri che Pilŕt al era sintŕt ta la so sinta di magistrŕt, la
so fčmina a ghi ŕ mandŕt a diši chistu: “Nosta vej nuja a che
fŕ cun chel omp inocčnt lě, che jň i ŕi sufrět tant ta un sun par
cauša so.”
20Ma i capoprčdis e i ansiŕns a ŕn cunvinsůt la zent a
domandŕ par Baraba e par vej Gješů copŕt.
21“Cual daj doj i volčjšu chi vi lasi vej?” al ŕ domandŕt il
governatňu.
“Baraba,” a ŕn rispundůt.
22“Alora se ŕju da fŕ cun Gješů cal č clamŕt il Crist?” al ŕ
domandŕt Pilŕt?
E důcjus a ŕn rispundůt: “Mčtilu in crňus!”
23“Parsč? Se mal al ŕja fŕt?” al ŕ domadŕt Pilŕt.
Ma lňu a ŕn sigŕt pě fuart encjamň: “Mčtilu in crňus!”
24Cuant che Pilŕt a si ŕ rindůt cont ca no zovava nuja, ma che
invensi la zent a tacava a scalmanasi, al ŕ cjapŕt sů un pu’ di
aga e a si ŕ lavŕt li mans davŕnt da la zent. “I soj inocčnt dal
sanc di chistu omp,” al ŕ dita. “Rangjŕisi vuŕltris!”
25Duta la zent a ŕ rispundůt: “Lasa che il so sanc al coli sul
nustri cjaf e sů chčl daj nustri fěs!”
26Alora a ghi ŕ lasŕt vej Baraba, ma al ŕ fŕt flagelŕ Gješů, e a
lu ŕ consegnŕt par cal vegnčs crucifěs.
I Soldŕs a Cjňlin in Ziru Gješů
27Alora i soldŕs dal governatňu a ŕn partŕt Gješů lŕ dal
pretňrium e a ŕn radunŕt atňr di luj duta la compagnia di
soldŕs. Dopo včjlu denudŕt a ghi ŕn metůt intňr una
mantelina rosa,
e tal cjaf a ghi ŕn metůt una corona di spincs intorgolŕs. Ta
la man a ghi ŕn metůt un bastňn, e a si sňn inzenoglŕs
davŕnt di luj par cjňilu in ziru. “Salve, re daj Ebrčos!” a ghi
ŕn dita.
30A ghi ŕn spudŕt intňr e cul bastňn ca ghi ŕn cjňlt da la man
a si sňn metůs a dŕjghi colps tal cjaf. Dopo včjlu cjňlt in
ziru, a ghi ŕn gjavŕt la mantelina e a ŕn tornŕt a mčtighi sů i
so vistěs. A la fin a lu ŕn partŕt via par mčtilu in crňus.
La Crucifisiňn
32Zěnt fňu a ŕn scuntrŕt un omp di Cirene ca si clamava
Simon, e a lu ŕn costrčt a partŕ la crňus. A sňn rivŕs ta un
post clamŕt Golgota (cal vňu diš Post dal Cranio). Lŕ a ghi
ŕn ufrět da bevi a Gješů vin misturŕt cu la fiel; ma dopo
včjlu sercjŕt al ŕ rifiutŕt di bčvilu. 35Dopo včjlu metůt ta la
crňus, a si sňn spartěs i so vistěs tirŕnt li bruscjčtis. Dopo a si
sňn sintŕs jů a fŕjghi da vuardia. Imparzora dal so cjaf a ŕn
metůt il sen da la so condana: CHISTU AL Č GJEŠŮ, RE
DAJ EBRČOS. Doj lŕris a črin stŕs metůs in crňus cun luj,
un a la so destra e un a la so sinistra. Chej ca pasŕvin par lě a
ghi sigŕvin un insůlt dopo l’altri, scjasŕnt il cjaf e dišěnt: “Tu
chi ti vŕs a distruši il templi e rifalu in tre děs, prova, mo, a
salvati! Včn jů da la crňus, si ti sňs il Fě dal Omp!”
41In ta la stesa maniera, i capoprčdis, i mačstris da la les, e i
ansiŕns dal pňpul a lu ŕn cjňlt in ziru.
42“Al ŕ salvŕt ŕltris,” a diščvin, “ma a nol č bon da salvasi
besňu! Al č il Re di Israel! Cal vegni adčs jů da la crňus e i
ghi crodarěn! Al ŕ cunfidŕt in Diu. Che Diu a lu salvi adčs sa
ghi vňu ben, parsč che luj al ŕ dita: ‘I soj il Fě di Diu.’” In ta
la stesa maniera i lŕris ca ghi črin stŕs metůs in crňus in
banda di luj a lu ufindčvin a plen.
45Da la sesta ora fin a la nona ora il scur cal era vegnůt al
veva cujerzůt duta la cjera. Atňr da la nona ora, Gješů a si ŕ
metůt a sigŕ Eloi, Eloi, lama sabachthani?—ca vňu diši
“Diu me, Diu me, parsč mi ŕtu bandonŕt?”
47Cuant che cualchidůn di chej ca črin lě al ŕ sintůt chistu, al
a dita: “Al stŕ clamŕnt Lěja.”
48Un di lňu al č zůt sůbit a cjoj una spugna. Al ŕ imbevuda di
aščit e a ghi l’ŕ ufrida a Gješů ta la punta di un stec par cal
bevčs. Chej ŕltris a ŕn dita: “Adčs lasŕjlu besňu. Joděn se
Lěja al včn a salvalu.”
50E cuant che Gješů al ŕ dŕt n’altra sigada, al ŕ dŕt sů il so
spěrit.
51Tal stes momčnt il telňn dal templi a si ŕ sbregŕt dal bas al
alt. La cjera a ŕ tremŕt e li pičris a si sňn spacŕdis. Li tňmbis
a si sňn vierzůdis e i cuarps di tanta zent santa ca era muarta
a sňn tornŕs a vivi. A sňn vegnůs fňu da li so tňmbis, e dopo
la risuresiňn di Gješů a sňn zůs in ta la sitŕt santa indŕ ca
sňn stŕs jodůs da tanta zent.
54Cuant che il senturiňn e chej ŕltris ca ghi fčvin di vuardia a
Gješů a ŕn jodůt il teremňt e dut sč ca era susedůt, a si sňn
terorišŕs, e a ŕn esclamŕt: “Ma alora al era prňpit il Fě di
Diu!”
55Tanti fčminis a črin ulě, ca vuardŕvin da lě visěn. A včvin
seguět Gješů da la Galilea par servilu. Fra di lňu a era Maria
Madalena, Maria la mari di Jacu e di Bepi, e la mari daj fěs
di Zebedeo.
Gješů al Včn Metůt ta la Tomba
57Vignuda la sera al č rivŕt un siňr di Arimatea, ca si
clamava Bepi, cal era doventŕt encja luj un disčpul di Gješů.
A si ŕ prešentŕt davŕnt di Pilŕt par domandŕjghi di včj il
cuarp di Gješu, e Pilŕt al ŕ dŕt ňrdin ca ghi lu vegnčs dŕt.
59Bepi al a cjapŕt sů il cuarp, a lu ŕ inglusŕt ta un nisňu net, e
a lu ŕ metůt ta la so tomba cal veva fŕt scavŕ ta la rocja.
Dopo al ŕ rodolŕt una piera grosa davŕnt da la entrada da la
tomba e al č zůt via.
61Maria Madalena e che altra Maria a črin lě, sintŕdis visěn da
la tomba.
Il Vuardiŕn da la Tomba
62Il dě dopo, chčl dopo dal dě da la preparasiňn, i capoprčdis
e i Fariščos a sňn zůs a cjatŕ Pilat: “Siňr,” a ghi ŕn dita, “i si
recuardŕn che cuant cal era encjamň vif chel impostňu lŕ al
veva dita, ‘Dopo tre děs i tornarŕj a vivi.’ Alora dŕ l’ňrdin
che la tomba a vegni sigurada fin al ters dě; che sinň i so
disčpuj a pňsin vigně a robŕ il cuarp e děšighi a la zent cal č
risusitŕt daj muars. Chist’ůltin ingŕn al sarčs pešu dal prin.”
65“Cjolčit sů un vuardian,” al ŕ rispundůt Pilŕt. “Zčit pur a
sigurŕ la tomba mičj chi podčis.” Cussě a sňn zůs e a ŕn
sigurŕt la tomba, sigilŕnt la piera e lasŕnt lě il vuardiŕn.
La Risuresiňn
28 Pasŕt il sabo, al cricŕ dal prin dě da la setemana,
Maria Madalena e che altra Maria a sňn zudis a jodi la
tomba.
2Prňpit ta chel momčnt lě al era capitŕt un grant teremňt: un
ŕnzul dal Signňu al era vegnůt jů dal cjel e, rivŕt lě da la
tomba, al veva rodolŕt indavňu la piera e a si veva sintŕt
insima. Al someŕva na sačta lampŕnt, e i so vistěs a črin
blancs coma la nčif. I vuardiŕns a črin cussě terorišŕs di luj
ca ti tremŕvin mičs muars.
5L’ŕnzul a ghi ŕ dita a li fčminis: “No stčit vej poura, che jň i
saj chi stčis vuardŕnt di Gješů cal č stŕt metůt in crňus.
A nol č chě; al č risusitŕt, coma cal veva dita. Vegnčit a jodi
il post indulŕ cal era stŕt soterŕt. Dopo zčit via sůbit a
contŕjghi ai disčpuj cal e risusitŕt daj muars e cal vŕ davŕnt
di lňu in ta la Galilea. I lu jodarčis ulŕ. Adčs i vi lu ŕi dita.”
8Cussě li fčminis a si sňn lontanŕdis da la tomba a la svelta,
plčnis di poura ma encja di contentesa, e a sňn corůdis a
contŕjghilu ai so disčpuj. Dut ta un colp Gješů a li ŕ
scuntrŕdis. “Mandi,” a ghi ŕ dita. A ghi sňn zůdis visěn, a lu
ŕn cjapŕt paj pič e a lu ŕn adorŕt. Alora Gješů a ghi a dita:
“No stčit vej poura. Zčit a děšighi ai me frŕdis di zě a
Galilea; ulŕ a mi jodarŕn.”
I Soldŕs a Včgnin Crompŕs
11Mentri che li fčminis a črin par strada, un pus daj vuardiŕns
a sňn zůs in sitŕt e a ghi ŕn contŕt ai capoprčdis dut sč ca era
susedůt.
12Dopo che i capoprčdis a si sňn cjatŕs cuj ansiŕns, a ŕn
deliberŕt di dŕjghi ai soldŕs un bel pu’ di bes, dišěnt: “I včis
da diši che i disčpuj a sňn vegnůs di nňt e a lu ŕn partŕt via
mentri chi durměvin.” Se il governatňu al vegnarŕ a sěntilu, i
lu sodisfarěn e vuŕltris i no varčis da vej poura di nuja.”
Alora i soldŕs a ŕn acetŕt i bes, e a ŕn fŕt coma ca ghi era
stŕt racomandŕt. E chista storia a č stada tant contada fra i
Ebrčos fin al dě di vučj.
La Racomandasiňn ai Disčpuj
16Alora i ůndis disčpuj a sňn zůs in Galilea ta la culina indulŕ
che Gješů a ghi veva dita di zě. Cuant ca lu ŕn jodůt a ŕn
tacŕt a adoralu; ma cers di lňu a si sňn metůs a dubitŕ.
18Alora Gješů a ghi č zůt visěn e a ghi ŕ dita: “A mi č stada
data duta la potensa dal cjel e da la cjera.
19Duncja zčit e fčit disčpuj di duti li nasiňns in nňn dal Pari e
dal Fě e dal Spirit Sant, e insegnŕjghi a ubidě dut sč chi vi ŕi
comadŕt jň. E stčit sigůrs che jň i sarŕj cun vuŕltris fin a la
fin dal timp.”
Acknowledgment
For this translation in western Friulian I have relied in the
main on the King James version of the New Testament.
Recommended readings
Student Bible, New International Version, Zondervan, 1984
(NIV)
La Santa Biblia, Antiguo y Nuevo Testamento, Sociedad
Biblicas Unidas, Londres, 1955 (SB)
Das Evangelium Nach Matthäus, Evangeliumsnetz:
www.bibel-online.net
The Bible, Latin Vulgate:
www.fourmilab.ch/etexts/www/Vulgate/Vulgate.html
La decišion di ušŕ il sen diacritic “?” par indicŕ la “s” dolsa a č stada
fata par eliminŕ la necesitŕt da li “ss” doplis. (Un ringrasiaměnt chě a ghi
vŕ a me fradi Tony par včjmi judŕt a risňlvi chistu e altri
problemůs da la ortografia dal furlŕn di San Zuan di Cjašarsa.)
Gješů, tal ebraic, al vou děši “Diu al salva.”
Che par conveniensa i clamarŕj “capoprčdis” da chě indavŕnt.
Morŕr = ŕrbul.
I ŕi decidůt di ušŕ “včit” uchě, encja se chista forma a sarčs justa doma
tal plurŕl.
Irešistěbil la tentasiňn di ušŕ chistu vocŕbul tal sens genčric di
“ŕrbul”—coma ca era comuněsin fŕ ta chej ŕjs cuant che il crňdighi a
storiůtis coma chista al era tant pě fŕsil.
12
***END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK IL VANZELI DI MATEO***
******* This file should be named 27460-8.txt or 27460-8.zip *******
This and all associated files of various formats will be found in:
http://www.gutenberg.org/dirs/2/7/4/6/27460
Updated editions will replace the previous one--the old editions
will be renamed.
Creating the works from public domain print editions means that no
one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
(and you!) can copy and distribute it in the United States without
permission and without paying copyright royalties. Special rules,
set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project
Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you
do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose
such as creation of derivative works, reports, performances and
research. They may be modified and printed and given away--you may do
practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is
subject to the trademark license, especially commercial
redistribution.
*** START: FULL LICENSE ***
THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase "Project
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
Gutenberg-tm License (available with this file or online at
http://www.gutenberg.org/license).
Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
electronic works
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
even without complying with the full terms of this agreement. See
paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
works. See paragraph 1.E below.
1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the
collection are in the public domain in the United States. If an
individual work is in the public domain in the United States and you are
located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
are removed. Of course, we hope that you will support the Project
Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
the work. You can easily comply with the terms of this agreement by
keeping this work in the same format with its attached full Project
Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
This particular work is one of the few copyrighted individual works
included with the permission of the copyright holder. Information on
the copyright owner for this particular work and the terms of use
imposed by the copyright holder on this work are set forth at the
beginning of this work.
1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in
a constant state of change. If you are outside the United States, check
the laws of your country in addition to the terms of this agreement
before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
creating derivative works based on this work or any other Project
Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning
the copyright status of any work in any country outside the United
States.
1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate
access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
copied or distributed:
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org
1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
and distributed to anyone in the United States without paying any fees
or charges. If you are redistributing or providing access to a work
with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
1.E.9.
1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked
to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg-tm License.
1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
word processing or hypertext form. However, if you provide access to or
distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
License as specified in paragraph 1.E.1.
1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
that
- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
you already use to calculate your applicable taxes. The fee is
owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
has agreed to donate royalties under this paragraph to the
Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments
must be paid within 60 days following each date on which you
prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
returns. Royalty payments should be clearly marked as such and
sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
address specified in Section 4, "Information about donations to
the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
License. You must require such a user to return or
destroy all copies of the works possessed in a physical medium
and discontinue all use of and all access to other copies of
Project Gutenberg-tm works.
- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
electronic work is discovered and reported to you within 90 days
of receipt of the work.
- You comply with all other terms of this agreement for free
distribution of Project Gutenberg-tm works.
1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
electronic work or group of works on different terms than are set
forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the
Foundation as set forth in Section 3 below.
1.F.
1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
works, and the medium on which they may be stored, may contain
"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
your equipment.
1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH F3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.
1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from. If you
received the work on a physical medium, you must return the medium with
your written explanation. The person or entity that provided you with
the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
refund. If you received the work electronically, the person or entity
providing it to you may choose to give you a second opportunity to
receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy
is also defective, you may demand a refund in writing without further
opportunities to fix the problem.
1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS,' WITH NO OTHER
WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any
provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
with this agreement, and any volunteers associated with the production,
promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
that arise directly or indirectly from any of the following which you do
or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of computers
including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists
because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
people in all walks of life.
Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification
number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at
http://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
throughout numerous locations. Its business office is located at
809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
[email protected]. Email contact links and up to date contact
information can be found at the Foundation's web site and official
page at http://pglaf.org
For additional contact information:
Dr. Gregory B. Newby
Chief Executive and Director
[email protected]
Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation
Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
spread public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment. Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.
The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements. We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance. To
SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
particular state visit http://pglaf.org
While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.
International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
ways including checks, online payments and credit card donations.
To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic
works.
Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
concept of a library of electronic works that could be freely shared
with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project
Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily
keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
Each eBook is in a subdirectory of the same number as the eBook's
eBook number, often in several formats including plain vanilla ASCII,
compressed (zipped), HTML and others.
Corrected EDITIONS of our eBooks replace the old file and take over
the old filename and etext number. The replaced older file is renamed.
VERSIONS based on separate sources are treated as new eBooks receiving
new filenames and etext numbers.
Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
http://www.gutenberg.org
This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
EBooks posted prior to November 2003, with eBook numbers BELOW #10000,
are filed in directories based on their release date. If you want to
download any of these eBooks directly, rather than using the regular
search system you may utilize the following addresses and just
download by the etext year.
http://www.ibiblio.org/gutenberg/etext06
(Or /etext 05, 04, 03, 02, 01, 00, 99,
98, 97, 96, 95, 94, 93, 92, 92, 91 or 90)
EBooks posted since November 2003, with etext numbers OVER #10000, are
filed in a different way. The year of a release date is no longer part
of the directory path. The path is based on the etext number (which is
identical to the filename). The path to the file is made up of single
digits corresponding to all but the last digit in the filename. For
example an eBook of filename 10234 would be found at:
http://www.gutenberg.org/1/0/2/3/10234
or filename 24689 would be found at:
http://www.gutenberg.org/2/4/6/8/24689
An alternative method of locating eBooks:
http://www.gutenberg.org/GUTINDEX.ALL
*** END: FULL LICENSE ***
Excerpt
The Project Gutenberg eBook, Il Vanzeli di Mateo, Translated by
Ermes Culos
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org
** This is a COPYRIGHTED Project Gutenberg eBook, Details Below **
** Please follow the copyright guidelines in this file. **
Title: Il Vanzeli di Mateo...
Read the Full Text
— End of Il Vanzeli di Mateo —
Book Information
- Title
- Il Vanzeli di Mateo
- Language
- Friulian
- Type
- Text
- Release Date
- December 9, 2008
- Word Count
- 36,692 words
- Library of Congress Classification
- BS
- Bookshelves
- Browsing: Philosophy & Ethics, Browsing: Religion/Spirituality/Paranormal
- Rights
- Public domain in the USA.